21.yüzyılın en kritik dönüşüm alanlarından biri, hiç kuşkusuz enerjidir. Artan küresel nüfus, hızla büyüyen kentler, dijitalleşen üretim ve iklim değişikliği baskısı; enerjiyi yalnızca teknik bir mesele olmaktan çıkarıp doğrudan toplumsal, siyasal ve etik bir konu haline getirmiştir. Bu noktada giderek daha sık duyduğumuz bir kavram yükseliyor: enerji demokrasisi.
Peki enerji demokrasisi tam olarak nedir, neden bu kadar önemli hale geldi ve Türkiye gibi gelişmekte olan ülkeler için nasıl bir gelecek vaat ediyor?

Merkeziyetçilikten Katılımcılığa: Yeni Enerji Paradigması

Geçmişte enerji üretimi, devasa santrallerin ve birkaç büyük kamu veya özel şirketin tekelindeydi. Elektrik üretimi kömür, doğalgaz ve petrol gibi fosil kaynaklara dayanıyor; üretim merkezden yönetiliyor, vatandaş yalnızca “tüketici” rolünde kalıyordu. Ancak bu modelin hem çevresel hem de ekonomik sınırlarına gelindi.
Bugün dünyada enerji üretimi artık yalnızca büyük şirketlerin elinde değil. Güneş panelleriyle kendi elektriğini üreten evler, rüzgâr türbinlerine ortak olan köy kooperatifleri, enerji verimliliği projelerine katılan belediyeler yeni bir çağın habercisi. İşte enerji demokrasisi, tam da bu dönüşümün ruhunu temsil ediyor: Enerjinin üretim, dağıtım ve tüketim süreçlerinde yurttaşın söz sahibi olması.

Bu anlayış, yalnızca çevreye duyarlı bir enerji modeline değil; aynı zamanda katılımcı, adil ve yerel bir ekonomik düzene işaret ediyor.
Enerji demokrasisi, kısaca “enerjiye erişim hakkının demokratikleşmesi” anlamına geliyor. Bu, enerjiyi bir meta değil, bir insan hakkı olarak gören bir yaklaşımın ifadesidir.

Yurttaşın Üreticiye Dönüşümü: Enerjide Katılımcı Ekonomi

Enerji demokrasisinin en somut yönü, vatandaşın “tüketici” konumundan “üretici-tüketici” (prosumer) konumuna geçmesidir. Yani, evinin çatısına kurduğu birkaç panelle kendi elektriğini üretip fazlasını şebekeye satabilen, böylece enerji piyasasına aktif biçimde katılan bireyler yeni dönemin öznesidir.
Avrupa’da bu model hızla yaygınlaşıyor. Almanya’da “Energiewende” adı........

© Haber Ege