Fahri Mustafa ONAN
H.M. Uzmanı (MASAK) (E. Vergi Müfettişi)

Bu nedenle yazımız; yetkili denetim elemanları, yasa koyucular ve kripto varlık hizmet sağlayıcıları bazında aklamada kullanılabilecek alternatif yolların anlaşılarak bilinçlenilmesi ve gerekli tedbirlerin alınması amacıyla yazılmıştır.

Aklamanın genel amacı; yasal olmayan faaliyetlerden elde edilen gelirlerin yasal olarak elde edilmiş gibi mali sisteme sokulması, bir başka deyişle bu gelirlerin yasadışı faaliyetlerden elde edildiğinin gizlenmesidir.1 Aklama suçu 5237 sayılı Türk Ceza Kanunun 282. Maddesinde tanımlanmıştır. Ayrıca TCK m.54-55 hükümleri, suçun işlenmesi ile elde edilen veya suçun konusunu oluşturan ya da suçun işlenmesi için sağlanan maddi menfaatler ile bunların değerlendirilmesi veya dönüştürülmesi sonucu ortaya çıkan ekonomik kazançların müsaderesini öngörmektedir ve böylelikle faillerin suçtan kaynaklanan malvarlığı değerlerinin devlet tarafından el konulması sağlanmaktadır.

Söz konusu Kanunun 282/1 hükmü aklama suçu açısından değerlendirildiğinde; aklama suçunda failin, fiili gerçekleştirdiği sırada üzerinde işlem yaptığı malvarlığı değerlerinin suçtan kaynaklandığını bilmesi ve diğer yandan aklama fiillerini kasıtlı yapması gerekmekte olup aklama suçunun birinci seçimlik hareketi olan “yurt dışına çıkarma” da kanun koyucu genel kastın oluşmasını suçun oluşması için yeterli görmüştür. Suçun ikinci seçimlik hareketi olan “suçtan kaynaklanan malvarlığı değerlerini çeşitli işlemlere tabi tutmak” mevzusunda ise kanun koyucu çeşitli işlemlere tabi tutmak fiilinin suç teşkil edebilmesi için suçtan kaynaklanan malvarlığı değerlerinin gayrimeşru kaynağını gizlemek veya meşru bir yolla elde edildiği konusunda kanaat uyandırmak amacıyla yapılmasını şart koşmuştur. Yani çeşitli işlemlere tabi tutma açısından özel kast öngörülmüştür.

Kripto Varlıklar üç tür platformdan edinilebilmektedir: Merkezi Borsalar (CEX),

Merkeziyetsiz Borsalar (DEX) ve Bitcoin ATM’leri.

Merkezi Borsalar, müşterilere FATF (Financial Action Task Force) ve Türkiye’de 5549 sayılı Suç Gelirlerinin Aklanmasının Önelenmesi Hakkında Kanun ile getirilen yükümlülüklerini yerine getirerek nu kapsamda hesap açan ve kullanıcılara fiyat paralarını hesabına yükleyerek kripto para almalarını temin eden aracı şirketlerdir. Merkezi Olmayan Borsalar (DEX, DeFi), herhangi bir idare merkezi olmayan, belli bir sayıdaki kişi ve topluluğun bir araya gelerek havuz benzeri bir sistemle havuza katkıda bulunarak belli başlı kripto paraları likidite havuzlarında toplayarak oluşturdukları borsalardır. Kripto paraların hareketleri, yaygın bilinenin aksine internette açık kaynak olarak takip edilebilir ve gözlemlenebilirdir. Bunun tek istisnası Monero (XMR) gibi gizlilik tokenleridir. Ancak açık kaynakta takip edilebilen ağlarda takibi zorlaştıran merkeziyetsiz uygulamalar (DApp) da bulunmaktadır. Bunlara örnek olarak Bitcoin Mixer’ler ve Tornado Cash uygulaması verilebilir.

Geleneksel finans dünyasında olduğu gibi kripto varlık ekosistemi de aklama suçunun işlenmesinde kullanılma riski barındırır. Geleneksel aklama yöntemlerinde belirli bir sayı vermek mümkün olmadığı gibi, aklama suçunu oluşturacak yöntemin belli başlı kalıplarda olması da mümkün değildir ve şu sayıda yöntem vardır, şu yöntemler kullanılabilir diye kesin ve net bir tanım yapılamamaktadır. Aklamaya konu öncül suç gelirinin, aklama teşebbüsleri çok çeşitli yöntemlerle olabilir. Ancak suç geliri elde eden şahısların şu zamana kadar kripto varlık sektöründe uyguladıkları veya uygulayabilecekleri alternatif yollar aşağıdaki gibi özetlenmiştir.

Söz konusu olay geleneksel finans dünyasında bilinen parçalama (structuring) yöntemine benzer şekilde özetle; suç geliri elde eden şahsın, suç gelirini önce banka hesabına oradan kripto varlık hizmet sağlayıcısına göndermesi ve kripto varlık satın alarak çeşitli ve farklı cüzdanlara dağıtarak paranın takibini zorlaştırıcı hareketlerdir. Ancak merkeziyetsiz cüzdanların para hareketleri internette açık kaynaktan takip edilebilir (etherscan, transcan, bscscan, arbiscan, snowtrace vs.). Bundan dolayı bu dağıtımlar çok daha karmaşık olabilmektedir. Şahsın kripto varlık hizmet sağlayıcıları nezdindeki hesap hareketleri, söz konusu sağlayıcılar tarafından........

© Ekonomim