• Geçen yıl benzinli otomobil fiyatları yüzde 15,58, dizel otomobil fiyatları yüzde 9,85 arttı. Oysa TÜFE artışı yüzde 44,38. Otomobilin TÜFE'deki ağırlığı yüksek, yüzde 8,48.

• Ağırlığı yüksek, zam oranı düşük olunca otomobil TÜFE artışını aşağı çekti. 2024'te otomobil dışındaki TÜFE artışı yüzde 47.

•Bu da memur ve emeklilerin 2025 enflasyon farkının yaklaşık 2 puan düşük kalmasına yol açtı.

Varsayın ki TÜİK’in TÜFE hesaplamasında hiçbir eksik yok, bu hesaplamaya ilişkin olarak kimsenin kafasında soru işareti oluşmuyor. Her şey dört dörtlük yapılıyor. Madde sepeti tamam, madde ağırlıkları da öyle, fiyatlar eksiksiz ve kuşkuya yer bırakmayacak şekilde özenle derleniyor.

Bu duruma erişilse bile sanıyor musunuz ki TÜFE ile ortaya çıkan oran vatandaşın gerçek harcama değişimini yansıtır hale gelecek?

Kesinlikle hayır! Hayır, çünkü TÜFE ömrünü çoktan tamamladı ve yenilenmesi, tanımının ve içeriğinin değişmesi kaçınılmaz hale geldi.

Önce şunu vurgulamak gerek. Mevcut durumda TÜFE’de kapsanan mal ve hizmetlerde herhangi bir sorun yok; hesaplamanın ve fiyat derlemenin doğru olup olmadığı ise ayrı bir konu. TÜFE, bu haliyle tüm Türkiye’deki toplam harcamanın değişimini yansıtıyor.

İşte sorun da burada başlıyor.

Eğer çalışanların ve emeklilerin ücret artışlarında gerçek değişim yakalanmak isteniyorsa olabilecek en kısa sürede yeni bir endeks oluşturulmak zorunda.

Bu endeks tüm Türkiye’deki toplam harcamanın değişimini değil, kısaca sokaktaki vatandaşın zorunlu harcamalarındaki değişimi ölçmeli, yani geçinme endeksi ya da adı ne olursa, o çerçevede bir endeks olmalı.

Tüm Türkiye’nin harcamasındaki değişimi ölçmekle vatandaşın harcamasındaki değişimi ölçmek konusunda önce hayali, sonra da 2024’e ilişkin gerçek bir örnek vermek istiyorum.

Önce hayali örnek...

Diyelim TÜFE kapsamında iki kalem ürün var; ekmek ve otomobil.

Toplum 1 milyon kişiden oluşuyor ve herkes günde tanesi 1 liradan 1 ekmek yiyor. Günde 1 milyon, ayda 30 milyon.

Her gün bu 1 milyon kişiden biri otomobil alıyor,........

© Ekonomim