Yılın ilk çeyreğinde alınan teşvik belgesi sayısı geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 20,9 düşüşle 3 bin 220, sabit yatırım tutarı yüzde 45,4 düşüşle 202,3 milyar TL, öngörülen istihdam da yüzde 23,4 düşüşle 65 bin 639’a geriledi.
Yeni ekonomi yönetiminin yaklaşık on aydır uyguladığı program kapsamında “parasal sıkılaştırma”nın dozu giderek artarken, yüksek faiz koşullarının etkilerinin giderek daha fazla hissedilmeye başladığı yılın ilk çeyreğinde yatırımlar cephesinde sert fren yaşandı.
Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı verilerine göre ocak-mart döneminde ülke genelinde çeşitli sektörlerden yatırımcı kuruluşlar, Teşvik Uygulama ve Yabancı Sermaye Genel Müdürlüğünden toplam sabit yatırım tutarı 202,3 milyar lira olan 3 bin 220 yatırım için teşvik belgesi aldı.
Ülke sathında gerçekleştirilecek bu yatırımlar kapsamında 65 bin 65 kişilik de istihdam öngörüldü.
Düzenlenen belgeler kapsamında bu yatırımlar, gümrük vergisi muafiyeti, KDV istisnası, vergi indirimi, faiz ve sigorta prim desteği gibi teşviklerden yararlanacak. Ancak geçen yılın aynı dönemine göre hem teşvik belgesi alınan yatırım sayısı hem öngörülen sabit yatırım tutarı ve hem de gerçekleşecek istihdamda geçen yıla göre sert düşüşler yaşandı.
Teşvik belgesi sayısı geçen yılın aynı dönemindekinin yüzde 20,9, bu belgeler kapsamında öngörülen yatırım tutarı yüzde 45,4 ve yeni yatırımlarla yaratılacak istihdam yüzde 23,4 daha düşük kaldı. İlk çeyrekte düzenlenen teşvik belgelerinin 3 bin 102 adedi yerli firmalar, 118 adedi yabancı sermayeli firmalar tarafından alındı. Yerli firmalar için düzenlenen belgelerde öngörülen toplam sabit yatırım tutarı geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 45,2 düşüşle182,8 milyar, yabancı sermayeli firmalara verilen belgelerdeki tutar da yüzde 47,8 azalışla 19,5 milyar TL olarak gerçekleşti.
İlk çeyrek verileri, tüm ana sektörlerde yatırımlarda yüksek oranlı düşüşler yaşandığını gösterdi. Belgeye bağlanan yatırım tutarında geçen yılın aynı dönemine göre en sert düşüş yüzde 52,3’le hizmetler sektöründe yaşandı. Bu sektörde geçen yıl ilk çeyrekte değil 423 olan teşvik belgesi sayısı bu yıl aynı dönemde 383’te kalırken, yatırım tutarı 77,4 milyar liradan 36,9 milyara geriledi.
En çok istihdamın gerçekleştiği hizmetler sektöründe teşvik belgesine bağlanan yeni yatırımlarla öngörülen istihdam sayısı ise 15 bin 458’le geçen yılın ilk çeyreğindekinin yüzde 26,4 üstünde gerçekleşti. Yatırım sayısı ve tutarındaki sert düşüşe karşılık yaratılacak istihdamdaki artış, bu sektörde gerçekleşecek yeni yatırımlarda “emek yoğun” yatırımların payındaki artış etkili oldu.
Yatırım hacmindeki düşüşte hizmetleri yüzde 49,9’la madencilik izledi. Üç ayda 64 yatırım için teşvik belgesi alınan madencilik sektöründe bu belgeler kapsamında 4,5 milyar liralık bir sabit yatırım öngörüldü. Bu tutar geçen yıl ilk çeyrekte 8,9 milyar lira olmuştu.
Madencilik yatırımları ile öngörülen ilave istihdam da yüzde 54,9 düşüşle sadece 686 düzeyinde gerçekleşti. Çok sayıdaki alt sektörü, yüksek istihdamı ve milli gelire katkısı ile en stratejik ana sektör olan ve en büyük yatırımların gerçekleştiği imalat sanayiinde ilk çeyrekte alınan teşvik belgesi sayısı yüzde 14,5 düşüşle 2 bin 142, öngörülen sabit yatırım tutarı yüzde 46,2 düşüşle 113,2 milyar, yeni yatırımlarla öngörülen istihdam da yüzde 31,4 düşüşle 47 bin 305’e geriledi.
Öte yandan son yıllarda adeta yatırım patlaması yaşanan enerji sektöründe de frene basıldığı dikkati çekti. İlk çeyrekler itibarıyla bu sektöre yönelik teşvik belgesi sayısı yüzde 44,8 düşüşle 537 adet, yatırım tutarı yüzde 35,8 düşüşle 44 milyar lira oldu. Teknoloji yoğun niteliği dolayısıyla yapılan yatırıma oranla en az sayıda istihdam yaratan sektör olan enerjide ilk çeyrekte düzenlenen teşvik belgeleri kapsamında iş yaratılacak kişi sayısı geçen yılın eş dönemine göre yüzde 7,9 düşüşle 1.089 oldu.
Sosyo ekonomik bakımdan gelişmişlik düzeyine göre en az gelişmiş olana en çok teşvik ve destek unsuru sağlama esaslı 6 bölgeli mevcut teşvik sistemine göre, en gelişmiş 9 ilden oluşan 1’inci bölge, bu yıl ilk çeyrekte de yatırımlardan en fazla payı olmaya devam etti. Ocak-mart döneminde verilen teşvik belgelerinin 1.337 adedi 1’inci, 584’ü 2’nci, 383’ü 3’üncü, 279’u 4’üncü, 180’i 5’inci ve 433 adedi de en az gelişmiş olan 6’ncı bölgede yapılacak yatırımlar için düzenlendi. Muhtelif bölgeli yatırımlar için de 24 teşvik belgesi alındı.
Bu belgelerde öngörülen toplam sabit yatırımın da 71,3 milyar TL’si 1’inci, 33,4 milyarı 2’nci, 37,4 milyarı 3’üncü, 17 milyarı 4’üncü, 14,9 milyarı 5’inci ve 13,5 milyarı 6’ncı bölgede, 14,8 milyar TL’si ise çok bölgeli yatırım projelerinde gerçekleşecek. Buna göre Ankara, Antalya, Bursa, Eskişehir, İstanbul, İzmir, Kocaeli, Muğla, Tekirdağ olmak üzere 9 ilden oluşan en gelişmiş 1’inci bölge, ilk çeyrekteki düzenlenen toplam teşvik belgesi sayısında yüzde 41, bu belgeler kapsamında yapılacak yatırımlardan da yüzde 35 pay aldı.
Yatırım tutarında ikinci en büyük payı yüzde 19’la, Adana, Burdur, Düzce, Gaziantep, Karaman, Kırıkkale, Kütahya, Mersin, Samsun, Trabzon, Rize, Uşak ve Zonguldak illerinden oluşan 3’üncü bölge alırken, onu yüzde 17 payla Aydın, Balıkesir, Bilecik, Bolu, Çanakkale (Bozcaada ve Gökçeada ilçeleri hariç), Denizli, Edirne, Isparta, Karabük, Kayseri, Kırklareli, Konya, Manisa, Sakarya, Yalova illerinden oluşan 2’nci bölge izledi. Afyonkarahisar, Aksaray, Amasya, Artvin, Bartın, Çorum, Elâzığ, Erzincan, Hatay, Kastamonu, Kırşehir, Malatya, Nevşehir, Sivas illerinden oluşan 4’üncü bölgenin yatırım tutarındaki payı yüzde 8 oldu Bayburt, Çankırı, Erzurum, Giresun, Gümüşhane, Kahramanmaraş, Kilis, Niğde, Ordu, Osmaniye, Sinop, Tokat, Tunceli ve Yozgat illerinin yer aldığı 5 ve Adıyaman, Ağrı, Ardahan, Batman, Bingöl, Bitlis, Diyarbakır, Hakkâri, Iğdır, Kars, Mardin, Muş, Siirt, Şanlıurfa, Şırnak, Van illeri ile Bozcaada ve Gökçeada ilçelerinin yer aldığı en düşük sosyo ekonomik gelişmişliğe sahip 6’ncı bölge yüzde 7 ile aynı oranda pay aldı. Farklı bölgelerde yer alan birden fazla ilde gerçekleştirilecek “muhtelif bölgeli” yatırımların toplam yatırım tutarındaki payı da yüzde 7 oldu.
Ocak-mart döneminde düzenlenen teşvik belgelerinin 1.942 adetle yüzde 60,3’ünü komple yeni yatırım niteliğindeki projeler, 1.018 adedini tevsi, 260 adedini de de diğer niteliklerdeki yatırımlar oluşturuyor. Teşvik belgelerinde öngörülen toplam sabit yatırım tutarının da 131,1 milyar TL ile yüzde 64,8’i komple yeni yatırımlardan, 54,6 milyar TL’si tevsi ve 16,7 milyar TL’si de diğer yatırımlardan oluşuyor.
İlk çeyrekte düzenlenen belgelerin 2.507 adedi “Bölgesel” sınıfında yer alırken, bunun da 12 adedi “Cazibe Merkezi Programı” kapsamında düzenlendi. Üç ayda verilen belgelerin, 697 adedi “Genel” ve 16 adedi ise “Stratejik” nitelikte. Stratejik yatırımların, 10 adedi “Teknoloji Odaklı Sanayi Hamlesi” kapsamında. Öngörülen toplam sabit yatırım tutarının 126,9 milyar TL’si Bölgesel, 52,7 milyar TL’si Genel ve 22,6 milyar TL’si Stratejik nitelikteki yatırımlara ait.
login
who are we?
contact us
qosheapp
Toi Staff
Mohamad Elmasry
Maoz Inon
Belen Fernandez
Rachel Marsden
Patrick Gathara
Brahma Chellaney
Srecko Horvat
Petra Lesjak Tušek
Julie Bindel
Dr Ramzy Baroud
visit website
