Yabancılar, 2003 başından bu yana hisse senedi, tahvil, bono, kısa vadeli kredi, efektif ve mevduat şeklindeki sıcak para yatırımlarından yurt dışına toplam 118,9 milyar dolarlık kâr transferi gerçekleştirdi.

Son dönemde özellikle “carry trade” şeklinde sıcak para girişlerinin yeniden artışa geçmesi, olası riskleri dolayısıyla gündemde öne çıkarken, ülkeler arasında kısa süreli yer değiştiren söz konusu fonların son 21 yılda Türkiye’de elde ettikleri 118,9 milyar dolar kârı yurt dışına transfer ettikleri belirlendi.

Fabrika, tesis kurma veya satın alma amacıyla gelen ve istihdam yaratan, üretim, ihracat yapan doğrudan yatırımların aksine, faiz ve kurdan yararlanarak hisse senedi, tahvil, bono gibi araçlara yatırım yapma, kısa vadeli kredi kullandırma ve mevduat hesabı açma yoluyla “parayla para kazanma”- ya gelen ve daha kârlı alanlar gördüğünde hızla ülkeyi terk ederek krize yol açma olasılığı nedeniyle riskli olan yabancı sıcak para yatırımlarının Türkiye’deki mevcut stokunun piyasa değeri ise Mart 2024 sonu itibarıyla 277,3 milyar dolar düzeyinde bulunuyor.

Kısa vadeli spekülatif yabancı sermaye olan sıcak paranın 2003 başı ile bu yılın mart sonu arasındaki yaklaşık 21 yıllık dönemde Türkiye’de kazanıp yurt dışına yaptığı 118 milyar 915 milyon dolarlık kâr transferinin 95 milyar 846 milyon dolarla büyük bölümü, hisse senedi ve tahvil, bono gibi finansal araçlara yapılan portföy yatırımlarında gerçekleşti.

Buna göre yabancı fonlar, en fazla kârı Borsa ve borçlanma senetlerinden elde ettiler. 2005 yılında AB ile müzakere tarihi alınması ile hızlanan, 2008 dünya ekonomik krizinde hız kesen, 2010-2017 döneminde altın çağını yaşayan portföy yatırımları yoluyla sıcak para girişleri izleyen dönemde yavaşlarken, Türkiye’de Borsa ve tahvil, bono gibi borçlanma senetlerinde park etmiş yabancı fonlar kârlılığını korudu.

Portföy yatırımlarından yapılan kâr transferlerinin 2003’te 2,6 milyar dolar olan yıllık tutarı 2005’te 3 milyar doları, 2014’te 4 milyar doları, 2017’de 5 milyar doları, 2020’de 6 milyar doları aştı. 2023 yılında 7,1 milyar dolarla en yüksek yıllık düzeyine ulaşan portföy yatırımlarından yabancıların kâr transferi, bu yıl ilk çeyrekte de 2,4 milyar dolar düzeyinde gerçekleşti.

Ocak 2023-Mart 2024 döneminde, portföy yatırımları dışında yabancıların Türk bankalarına ve reel sektöre kullandırdıkları kısa vadeli krediler ile Türkiye’deki bankalarda açtıkları mevduat hesaplarından elde ederek transfer ettikleri kârlar da kümülatif bazda 23 milyar 69 milyon dolar oldu. Bu gelişmelerle yabancıların anılan dönemde Türkiye’deki sıcak para yatırımlarından yurt dışına yaptıkları toplam kâr transferi 118 milyar 915 milyon dolara ulaştı.

İktisat terminolojisinde genel........

© Dünya