Maymunların evrimleşerek insan baskısından kurtulup dünyayı ele geçirme ve ‘baskın olma’ hikâyesi, başrolünde Charlton Heston’un oynadığı ilk Planet of the Apes/Maymunlar Cehennemi’nden bu yana toplam 10 sinema filmine konu edilmiş -televizyon için yapılan film ve dizileri saymıyorum.

Pierre Boulle’ün romanından uyarlanan anlatı, başlangıçta epey gerici bir bakış açısına sahipti; maymunların evrimi dünyanın değişiminden bağımsız, olağandışı ve kötü bir süreç olarak sunuluyordu.

Bazen insanın doğaya hükmeden tek canlı olması gerektiği üzerinden (maymunsan maymunluğunu bil!), bazen teknofobi üzerinden (bu bilimsel gelişmeler bizi kıyamete götürüyor!) anlatılan öykünün merkezinde aslında ‘öteki’yle ilişkimiz var. Bu ilişki, son birkaç filme kadar bir özeleştiri ve hesaplaşmadan sürekli kaçınan, soruna “Ya biz, ya onlar!” sığlığıyla yaklaşan öykülerle sunuldu.

Son film Kingdom of the Planet of the Apes/Maymunlar Cehennemi: Yeni Krallık’ta (2024) bu bakış açısı belli ölçüde güncelleniyor; insanın savaş tutkusunun dünyanın gidişatını nasıl belirlediğine vurgu yapılıyor, ama teknofobik öz hâlâ yerinde duruyor: Hayatınızı bilim ve teknolojiden ne kadar uzak kurarsanız o kadar mutlu olursunuz.

***

Bu filmde, Sezar adlı ‘deney maymunu’nun başlattığı devrimden yüzlerce yıl sonrasına gidiyoruz. Maymun toplumu kabaca ikiye ayrılıyor: Bir yanda, evrimleşirken........

© Birgün