2026 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu Teklifi ile 2024 Yılı Merkezi Yönetim Kesin Hesap Kanunu Teklifi, TBMM Genel Kurulu'nda kabul edildi.

Peki bütçe, kadınlar açısından ne anlama geliyor?

2026 Merkezi Yönetim Bütçesi, kadınlar açısından toplumsal cinsiyet eşitliğini önceleyen bütüncül bir politika çerçevesi sunmuyor.

Bütçe gerekçesinde kadınlara yönelik harcamalar dağınık, büyük ölçüde aile, sosyal yardım ve bakım ekseninde ele alınıyor; kadınlar hak öznesi olarak değil, ağırlıkla yardım alıcısı konumunda tanımlanıyor.

Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı’na kadınlara yönelik destekler, aile politikaları ve sosyal hizmetler dâhil olmak üzere yaklaşık 531 milyar TL bütçe ayrıldı. Bakanlık bütçesi içinde kadınlara yönelik programlar yer alsa da, bu harcamalar çoğunlukla sosyal yardımlar ve bakım hizmetleri üzerinden şekilleniyor.

Kadınlara doğrudan temas eden bütçe kalemleri büyük ölçüde, Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı, sosyal yardımlar, bakım hizmetleri ve engelli, yaşlı ve çocuk odaklı transferler üzerinden ilerliyor.

Kadınları istihdamda, eğitimde, karar alma mekanizmalarında ve adalete erişimde ayrı bir politika öznesi olarak ele almıyor. Kadın, bütçede büyük ölçüde “ailenin parçası” olarak tanımlanıyor.

Adalet Bakanlığı’nın 2026 bütçesi TBMM Genel Kurulu’nda kabul edilmesine rağmen, kesin rakam henüz kamuoyuyla paylaşılmadı. Bakanlığın 2025 bütçesi yaklaşık 270 milyar TL’nin üzerindeydi; 2026 için de benzer bir çerçeve öngörülüyor.

Ancak bütçe gerekçesinde kadına yönelik şiddetle mücadele, 6284 sayılı Kanun’un uygulanması, kadınların adalete erişimi, sığınaklar, uzmanlaşmış mahkemeler, ücretsiz hukuki destek gibi başlıklar ayrı ve izlenebilir kalemler halinde yer almıyor.

Bu durum, kadınların adalet sistemi içindeki özgül ihtiyaçlarının bütçede görünür ve denetlenebilir biçimde ele alınmadığını gösteriyor.

Cari transferlerin bütçe içindeki payı yüksek olsa da, bu harcamalar kadın yoksulluğunu hafifletmeye yönelik geçici önlemlerle sınırlı kalıyor. Kadınların ekonomik bağımsızlığını güçlendirecek, güvenceli istihdam, bakım hizmetlerinin kamusallaştırılması eşit ücret politika ları gibi yapısal dönüşümlere bütçede yer verilmiyor. Ev içi ücretsiz bakım emeği ve kadınların işgücüne katılımını sınırlayan yapısal sorunlar bütçe metninde yok sayılıyor.

Bütçe gerekçesinde sağlık, eğitim ve istihdam harcamaları cinsiyete göre ayrıştırılmış verilerle sunulmuyor.

Türkiye’nin taraf olduğu CEDAW ve uluslararası sözleşmeler, devletlerin bütçeleri toplumsal cinsiyet etkisini gözeterek hazırlamasını öngörüyor. Ancak 2026 bütçesinde, toplumsal cinsiyet etki analizi, izleme göstergeleri, hesap verebilirlik mekanizmaları yer almıyor.

2026 Bütçe Gerekçesi, kadınlar açısından eşitliği önceleyen değil, geleneksel roller üzerinden koruyucu–yardımcı bir yaklaşımı yeniden üreten, adalet, istihdam ve karar alma alanlarında kadınları görünmez kılan bir tablo ortaya koyuyor.

“Eşitlik perspektifi yok”

Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi İktisat Bölümü öğretim üyesi Doç. Dr. Emel Memiş, 2026 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Gerekçesi’nin kadınlar açısından ne anlama geldiğini bianet’e değerlendirdi.

Memiş’e göre bütçe metninde “kadın” kavramına çok sayıda atıf yapılmasına rağmen, bu atıflar toplumsal cinsiyete duyarlı bütçelemenin gerektirdiği bütüncül ve dönüştürücü bir eşitlik perspektifini yansıtmıyor.

2026 Bütçe Gerekçesi’nde, kadınların işgücüne katılımına ilişkin olumlu göstergelere yer verildiğini hatırlatan Memiş, metinde şu ifadelerin kullanıldığını aktarıyor:

“Yüzde 49,1’ini kadınların oluşturduğu işgücündeki 837 bin kişilik artış, işgücüne katılım oranını yüzde 54,2 seviyesine taşımıştır. Bu doğrultuda işgücüne katılım ve istihdam oranları, serinin güncellendiği 2005 yılından bu yana en yüksek seviyelerine ulaşmıştır.” (2026 Bütçe Gerekçesi, s.43)

Bu bölümde, kadınların işgücüne katılımının istihdam ve büyüme üzerinde olumlu etkiler yarattığına dikkat çekildiğini belirten Memiş, benzer şekilde bütçenin ilerleyen sayfalarında kadın istihdamına ilişkin hedeflerin de sıralandığını söylüyor.

Bütçe gerekçesinin 60. sayfasında yer alan düzenlemeleri Memiş şöyle aktarıyor:

“İşgücüne katılımda güçlük yaşayan kesimlerin istihdamının desteklenmesi kapsamında;
kadınlar, gençler ve engelliler başta olmak üzere işgücüne katılımda güçlük yaşayan kesimlerin istihdama katılımını artırmak amacıyla aktif işgücü........

© Bianet