21 Eylül'de Sri Lanka, yolsuzluklara bulaşmış Devlet Başkanı Gotabaya Rajapaksa'yı iktidardan uzaklaştıran ve Aragalaya olarak bilinen Temmuz 2022 halk ayaklanmasından bu yana ilk devlet başkanlığı seçimini yaptı.

Sri Lanka 1948'de İngiliz sömürge yönetiminden bağımsızlığını kazanmasından bu yana en ağır ekonomik krize girmişti. Rajapaksa'nın ekonomiyi tamamen kötü yönetmesi ve Kovid-19 salgınının vurduğu darbenin ardından 2021 yılında Sri Lanka Hükümeti ülkede 73 yıldır yaşanan en kötü ekonomik krizi resmen ilan etti.

Vergi indirimlerini desteklemek için iki yıl boyunca para basılmasının ardından dış borç geri ödemelerinin çoğu askıya alındı. Ekonomi yüzde 7,8 oranında küçüldü ve günde 3,65 doların altında gelir elde eden nüfusun oranı iki katına çıkarak yaklaşık yüzde 25'e ulaştı.

Artan borçluluk ve dış borcu ödeme kabiliyetine ilişkin endişeler, ülkenin ihracat kabiliyetinde keskin bir bozulma (2000'li yılların başında GSYH'nin yaklaşık yüzde 35'ini oluşturan mal ve hizmet ihracatı 2010 yılına gelindiğinde yüzde 20 civarına düşmüş ve bu seviyede kalmıştır), bozulan yönetişim, artan yolsuzluk yavaşlayan büyüme Sri Lanka'nın son on buçuk yıldaki gidişatının özellikleridir.

Kamu borcunun GSYH'ye oranı 2021 itibariyle yüzde 119'a yükselmiştir. 2005'te 11 milyar dolar olan dış borç 2020'ye gelindiğinde 56 milyar doları aşmıştı ki bu da GSYH'nin yüzde 66'sına denk geliyordu.

Rajapaksa'nın bir halk isyanıyla iktidardan uzaklaştırılmasıyla birlikte, iktidardaki tarikatlar Ranil Wickremesinghe'yi başkanlığa getirmeyi başardı. Hemen bir IMF kurtarma paketi için başvuruda bulundu ve sonunda Mart 2023'te bu paket kabul edildi.

IMF, 48 aylık bir borç hafifletme programının parçası olarak ülkeye 3 milyar dolar kredi verdi. İlk dilim olan 330 milyon dolar kısa bir süre sonra serbest bırakıldı ve bunu Dünya Bankası, Asya Kalkınma Bankası ve diğer kredi kuruluşlarından gelecek 3.75 milyar doların izlemesi bekleniyor.

IMF her zamanki gibi kurtarma paketi karşılığında Wickremesinghe yönetimine katı kemer sıkma önlemleri dayattı. Emekli maaşları kesildi, gelir vergileri yüzde 36 oranında arttırıldı ve gıda ve diğer temel ihtiyaç maddelerindeki sübvansiyonlar kaldırıldı. Elektrik faturaları yüzde 65 arttı.

Başka yerlerde olduğu gibi, enflasyon geçtiğimiz yıl azaldı, ancak fiyatlar 2021 krizinden bu yana hala yüzde 75'in üzerinde arttı. Ve Sri Lanka rupisi dolar karşısında kriz öncesine göre hala üçte bir oranında daha zayıf.

Hükümet de Sri Lanka Havayolları, Sri Lanka Sigorta Şirketi ve Sri Lanka Telekom gibi devlete ait işletmeleri özelleştirmek istiyor. Bu durum yeni bir protesto dalgasını tetikledi. Seylan Banka Çalışanları Sendikası Başkan Yardımcısı Anupa Nandula, "Hükümet reformların yükünü zaten ekonomik krizden etkilenen maaşlı sınıf ve orta sınıfa yüklememelidir." dedi.

Dünya Gıda Programı, 8 milyon Sri Lankalının -nüfusun üçte birinden fazlası- "gıda güvencesinden yoksun" olduğunu ve açlığın özellikle kırsal kesimde yoğunlaştığını tahmin ediyor. Sri Lankalı ailelerin neredeyse yarısı hane........

© Aydınlık