Not: Yazarımızın makalesi Meksika seçimlerinden bir gün önce kaleme alınmıştır. 2 Haziran pazar günü yapılan genel seçimlerden altı yıldır ülkeyi yöneten Devlet Başkan Andrés Manuel López Obrador'ın işaret ettiği Claudia Sheinbaum zaferle çıktı. Gazetimizin yayına hazırlandığı saatlerde Sheinbaum yüzde 57,33'lük oy oranı ile açık ara öndeydi.

Meksika'da bu pazar günü genel seçimler var. Meksika 130 milyonu aşan nüfusuyla dünyanın en büyük 15 ekonomisi arasında yer alırken Latin Amerika'nın da en büyük ikinci ekonomisi konumunda.

AMLO olarak bilinen Andrés Manuel López Obrador 2018'den beri Başkan ve bu nedenle tekrar aday olamıyor. Obrador'un 2012 yılında kurduğu partisi Moreno, başkent Mexico City'nin eski Belediye Başkanı Claudia Sheinbaum'u aday gösterdi. Sheinbaum, 'iş dünyası dostu' partiler koalisyonunu temsil eden Xochitl Galvez'in muhalefetiyle karşı karşıya. Kampanya sona erdi ve Sheinbaum kamuoyu yoklamalarında Gálvez'e karşı 21 puanlık bir üstünlüğe sahip.

AMLO'nun 2018'deki başkanlık zaferi, yolsuzluğa bulaşmış ve kapitalizm yanlısı PRD ve PAN partilerinin uzun süredir devam eden iktidarına karşı Meksika'daki emekçi halkın çıkarları doğrultusunda sola bir kayış olarak görülüyordu. AMLO 2018'de üç temel konu üzerinde kampanya yürüttü: Ülke genelinde artan yaygın ve günlük şiddet; politikacılar ve yetkililer arasında yaygın yolsuzluk; zengin ve yoksul arasındaki yüksek ve artan eşitsizlik.

AMLO bu konularda ne yaptı? Şiddet ve suç konusunda çok az iyileşme var gibi görünüyor. 'Kasıtlı cinayetler' 2018'den bu yana biraz düştü ancak hala 2010'dakinden çok daha yüksek. Meksika 2020 yılında bu konuda Latin Amerika ülkeleri arasında en kötü karneye sahipti. Ancak bu uzun süredir devam eden suç dalgasının esas olarak uyuşturucu kartel savaşlarının bir ürünü olduğunu ve devasa uyuşturucu ihracat endüstrisinin aslında ABD'deki tüketici bağımlılığının ve oradaki suç unsurlarının bir sonucu olduğunu unutmayın.

Peki ya yolsuzluk? AMLO, Meksika'nın 1930'lardan bu yana sahip olduğu en yolsuz başkan olarak öne çıkıyor. Uluslararası Şeffaflık Örgütü'nün yolsuzluk endeksi, memurlar ve meslek sahipleri arasındaki yolsuzluğun 2018'e göre biraz daha iyi olduğunu (puan ne kadar düşükse yolsuzluk o kadar yüksektir), ancak yine de 2000'lerden çok daha kötü olduğunu gösteriyor.

Peki ya gelir ve servet eşitsizliği? Dünya Eşitsizlik Veri Tabanına göre 2012 yılında Meksika'da gelir elde edenlerin yüzde 1'i tüm tüm payın yüzde 27,4'ünü, yüzde 10'u yüzde 64,1'ini alırken, en alttaki yüzde 50'si sadece yüzde 5,4'ünü almıştır. Son rakamlar 2022 yılına aittir ve yüzde 1'in yüzde 26,8 ve yüzde 10'un yüzde 64,6 pay aldığını, en alttaki yüzde 50'nin ise sadece yüzde 6 pay aldığını göstermektedir. Yani AMLO döneminde gelir eşitsizliğinde gözle görülür bir iyileşme olmamıştır. Universidad Autónoma Metropolitana Mexico'da ekonomist olan Profesör Aberlardo Marina, AMLO'nun asgari ücret seviyelerini ve diğer sosyal yardımları artırma programının en alttakilerin gelirlerine yardımcı olduğunu göstermektedir. Son altı yılda asgari ücret yüzde 82, imalat ücretleri ise yüzde 27 oranında artmıştır.

Sonuç olarak, GSYH'den emeğe........

© Aydınlık