The Economist dergisinin geçen haftaki sayısı yazımızın başlığı yaptığımız bir kapak dosyasıyla çıkmıştı.

Yazıda vurgulanan hususları özetleyip, tartışmanız için sunmuş olalım:

- Batılı tekeller küresel ticarette baskın güçtü. Neredeyse her ülkedeki tüketiciler ve işçiler, Amerika, Avrupa ve daha az ölçüde Japonya'daki çok ülkeli şirketlerin (ÇÜŞ) küresel etkinliklerinden bir biçimde etkilenmekteydi. Ancak, otomobilden giyime kadar çeşitli sektörlerde faaliyet gösteren Çinli şirketler hızla yurtdışına açılırken, bu batılı tekeller artık tehdit altında. Yeni savaş alanı ne Çin ne de zengin dünya; küresel güneyin hızla büyüyen ekonomileri!

- Çin ticaretinin genişlemesi iki biçimde oluyor. İlki küreselleşmiş tedarik zincirleri yoluyla olmaktadır. Örneğin lityum piller gibi kritik hammaddelerde tedarik zincirinin kontrolünü ele geçirdi ve dünyanın önde gelen elektrikli araç üreticisi oldu. Çinli şirketlerin yabancı gerçek yatırımları geçen yıl üç katına çıkarak 160 milyar dolara ulaşmış.

Çin'in giden doğrudan yabancı yatırım stoku, geçen yıl GSYH’nin sadece 'sine eşdeğermiş. Bunun büyük bir kısmı Malezya'dan Fas'a kadar ülkelerde fabrika inşa etmek için harcandı. Bu konularda The Economist dergisinin EIU birimince oluşturulmuş özel bir endeksi bile var bkz.: https://www.eiu.com/public/topical_report.aspx?campaignid=ChinaGoingGlobal.

İkincisi ise dışsatım yoluyla dünyanın geri kalanında yaşayan 5 milyar tüketiciye mal ve hizmet sunmasıdır. 2016'dan bu yana borsada işlem gören Çinli firmalar küresel güneydeki satışlarını dört katına çıkarmış ve şu anda burada zengin ülkelerden daha fazla satış yapıyor. Batı için Çin'in yükselişiyle baş etmeye çalışmak rahatsız edici dersler içeriyor. Üstelik bu yatırımların çoğu, hammaddelere erişimi güvence altına almaya veya yabancı fikri mülkiyet edinmeye odaklandı. Çin'in yurt dışına sevk ettiği ürünlerin giderek azalan bir kısmı yabancı şirketler tarafından üretilmektedir.

- Çinli şirketler, Endonezya'dan Nijerya'ya dek her yerde yerleşik ÇÜŞ’lerin şirketlerin egemenliğini kırıyorlar. Bir elektronik şirketi olan Transsion, Afrikalıların satın aldığı akıllı telefonların yarısını üretiyor. Mindray, Latin Amerika'daki hasta izleme sistemlerinin lider tedarikçisidir. Çinli elektrikli araç (EVS) ve rüzgar türbini üreticileri, aynı zamanda TikTok'un en büyük on pazarından dokuzuna da ev sahipliği yapan gelişmekte olan dünyada genişliyor.

- Ancak Çin genişlemesinin kesin şekli Batı ve Çin'deki hükümetlerin........

© Aydınlık