Geçen haftaki yazımda, 8 Ağustos 2025’te imzalanan Azerbaycan-Ermenistan Mutabakatı ile 43 kilometrelik Zengezur Koridoru’nun işletme hakkının 99 yıllığına ABD’ye verildiğinden ve Trump’ın beyanına göre bu koridorun güvenliğinin ABD özel askerî şirketlerine (private military company) emanet edileceğinden bahsetmiştim. “Orta Koridor”un ABD tarafından kapatılmış olması rahatsız edici. Fakat, Zengezur Koridoru’na yerleşecek olan ABD özel askerî şirketlerinden daha çok “rahatsız olmak” gerekir.

ABD özel askerî şirketlerinin ne olduklarını anlatayım…

Bosna Savaşı’nda ortaya çıktığı 1995’ten itibaren, kartopu etkisi ile büyüyen ABD özel askerî şirketleri, örtülü savaşların/operasyonların doğasını değiştirmişlerdir. Eski askerlerin uzmanlaşmış oldukları yeteneklerden faydalanmak ve çatışma ortamlarının maliyetlerini düşürmek isteyen ABD, özel askerî şirketlerin kurulmalarını bilhassa teşvik etmiş ve onları, devlet dışı asimetrik aktör olarak kriz ve çatışma bölgelerine sürmüştür.

ABD’deki akademik çalışmalara göre, özel askerî şirketlerinin varlık nedeni: ABD’nin ülke dışındaki operasyonlarında askerî kayıplarını azaltmak ve başarı yüzdesini artırmak; özellikle çok uluslu şirketlerin faaliyet ve erişim bölgelerinde ABD Ordusu’na olan gereksinimi azaltmak; böylece ABD Ordusu’nun ana görevi olan ABD vatanını savunmaya odaklanmasını sağlamaktır. Anlayacağınız; ABD özel askerî şirketleri, ABD’nin küresel güç mücadelesinde, ABD Ordusu’ndan daha fazla kullanılan silahlı aktörlerdir. ABD Devleti’nin sorumluluk almadan müdahale etmek istediği zayıf devletler veya tam kontrolüne almak istediği başarısız yönetimler, karşılarında muhatap olarak ABD özel askerî şirketlerini bulurlar ve bunların milyarlarca dolarlık şişirilmiş faturalarını ödemek zorunda kalırlar. Zayıf devletler ve başarısız yönetimler küçümsendiğinden, denetimsizlik ve kayıt dışılık, insan hakları ihlalleri ve bulundukları ülkelerin yasalarını ihlal, ABD özel askerî şirketleri ile bütünleşmiş olgulardır.

“Saha yönetimi”nde uzmanlık sahibi olan ABD özel askerî şirketlerinin kurucuları ve üst düzey yöneticileri, istihbarat ve savunma sanayi özgeçmişleri ile de dikkat çekmektedirler. Zaten, kriz ve kaos bölgelerindeki orduların ve istihbarat veya terör örgütlerinin “hizmet” ve “silah” sağlayıcısıdırlar. Esasında ABD özel askerî şirketleri “tekerleğe çomak sokmak” amaçlı yapılanmalar olup ABD’ye........

© Aydınlık