Adalet Bakan Yardımcısı Ramazan Can, Bakanlığın görevde yükselme sınavıyla ilgili talepleri cep telefonundan özel kalemine iletirken kameralara yakalanmış. Daha önce de milletvekillerinin bakanlara torpil ricalarında bulunduğu telefon ekranı kazaları basına yansımıştı. İlginç olan, sanki parlamento sistemimizin halkla ilişkiler mekanizması esas olarak böyle iş görmüyormuş gibi yapmamız. Meseleleri gündelik olanın yüzeyselliği içinde algılayıp, gündelik ve uçucu tepkiler vererek yaşayıp gidiyoruz. Oysa torpil sistemi iki yönlü çalışan bir sistem. Bir yönüyle iktidar partisinin “patronaj” yani kendi adamlarını kayırma temelinde hareket etmesiyle, diğer yönüyle ise halkın gücü elinde tutanlardan başta milletvekilleri olmak üzere araya aracılar sokarak kendisi için imtiyaz talep etmesiyle işliyor.

Patronajla iş gören hükümetler liyakati önemsemezler. Önemli olan sadakattir. Bunlar menfaat şebekesi gibi iş görürler. Kamu kaynaklarını öncelikle kendilerine sadakat gösterenlere dağıtmak için örgütlenmiş olduklarından, ideolojik ve programatik yönleri zayıftır. Bunlara siyaset bilimi literatüründe “hepsini yakala” (catc-all) diye uyduruk bir isim verilmiştir. Bu tür partilerin kurduğu hükümetler halkı arsızlığa alıştırır kişiliksizleştirir, kendi omurgasızlığını bir ‘etik’ haline getirip yukarıdan aşağıya halka yayar. Sistemin çarpıklığının esas sorumlusu bu tür partiler ve siyaset yapma tarzının sahipleridir.

Ancak sistem iki yönlü çalışır dedik. Bir siyaset kültürü haline dönüştüğü ölçüde, torpil halkın da başlıca talebi haline gelmeye başlar. Kaynak yaratamayan, refahı topluma yayamayan, hukuku kurumsallaştıramamış bir sistemde, herkes kendi gemisini kurtarmaya yönelir. Halk siyaset kurumunun üzerine bir ağırlık olarak çöker. Siyaset yapmak, imkânı olanlar için bir kişisel zenginleşme aracına dönüşürken, bu şansı olmayanlar için kişisel imtiyaz sağlama mekanizması olarak kullanılır ve iyice yozlaşır. Siyaset kültürü haline dönüşmüş patronaj ve torpil, bundan uzak durmaya çalışan siyasal parti ve güçleri de kuşatır. O andan itibaren bakan yardımcısı talepleri özel kalemine iletti türünden bir haberin kendi başına bir haber değeri kalmaz. Artık........

© Aydınlık