Köy Enstitülü yazarların romana, öyküye en çok emek vereni Fakir Baykurt'tur. Yılan­ların Öcü'yle, Irazca'nın Dirliği'yle, Kaplumbağalar'la, Tırpan'la... okunacak, anılacak­tır.
Talip Apaydın Sarı Traktör'le, Yarbükü'yle, Emmioğlu'yla, Ortakçılar'la, Toz Duman İçinde'yle... yüzyılın yazınında kalıcı olmuştur.
Dursun Akçam Kanlı Derenin Kurtlarıyla, Ölü Ekmeği'yle... Samim Kocagöz öyküleriyle Kalpaklılar'la, Doludizgin'le; Cumhuriyet'in ilk yıllarında yazdığı Çıkrıklar Durunca romanıyla öncü olan Sadri Ertem, Cumhuriyet'in kuruluşundan dört yıl sonra yayımlanan ilk işçi romanı Çulluk'un üretken yazarı Mahmut Yesari yüzyılın roman tarihinde yer alır.
Fatma Aliye Hanım geleneğine, Halide Edip Adıvar geleneğine 1930'lu yıllardan sonra önemli bir adı eklemeliyiz: Suat Derviş...
Ahmet Hamdı Tanpınar Huzur'la, Tarık Buğra Küçük Ağa'yla, Nihal Atsız destan döne­mimizi anlatan romanlarıyla anılacaktır.
Öykü başarısı yanında romanlarıyla da önemli bir yazarımızdır Necati Cumalı. Tütün Zamanı, Acı Tütün, Viran Dağlar... unutulmaz romanlardır...
Öykücülüğümüzde, romancılığımızda deniz çığırını açan Halikarnas Balıkçısı unutul­mazlarımızdandır. Aganta Burina Burinata, Ötelerin Çocukları, Turgut Reis, Uluç Reis... gelecekte de okunacaktır düzeyli okurlarca... Haldun Taner, Orhan Hançerlioğlu, Mehmet Şeyda, Behzat Ay,........

© Yeşilgiresun