Diğer

Konuk Yazar

22 Mayıs 2024

Çin lideri Xi Jinping, Avrupa'ya yaptığı beş günlük ziyaretin hemen akabinde 16-17 Mayıs tarihlerinde Rusya lideri Vladimir Putin'i ülkesinde misafir etti. Bu, Putin'in Cumhurbaşkanlığına yeniden seçilmesinin ardından yurt dışına yaptığı ilk ziyaret olması bakımından önem taşıyordu. Batı'da Ukrayna'ya yönelik kanlı saldırısı nedeniyle parya muamelesi gören ve Uluslararası Ceza Mahkemesi (UCM) Savcılığı tarafından hakkında tutuklama kararı çıkarılan Putin için Çin ziyareti uluslarası siyaset sahnesinde önemli bir aktör olarak boy göstermek için iyi bir fırsat oldu. Putin Rusya'da beşinci iktidar dönemine başlarken, Xi Jinping üçüncü iktidar dönemini sürdürüyor. İki liderin de iktidardan ayrılma niyetleri yok.

UCM'nin tutuklama kararını yabana atmamak gerekir. Bu karar nedeniyle Putin artık sadece UCM'yi tanımayan "dost" ülkelere gidebiliyor. Hamas liderleriyle aynı kaba konan Netanyahu da aynı akıbete uğrarsa, ABD dışındaki batı ülkelerine adım atması artık hayal olacak.

Ev sahibi Xi Jinping, Pekin'de misafirini memnun etmek için oldukça cömert davrandı. Ziyaretin ilk gününde, Xi Jinping Putin için çok istisnai konuklarını ağırladığı resmi konutu Zhongnanhai'nin kapılarını açtı. Burada en son 2014 yılında ABD'den Obama konuk edilmişti. ABD'yi tahtından indirerek yeni bir dünya düzeni kurmak isteyen Çinli lider için Putin'in yeri parya muamelesi gördüğü batıya nazaran çok farklı.

Ancak kameralar önünde ev sahibi tarafından sergilenen tüm görkemli törenlere rağmen Çin ve Rus liderleri arasındaki ilişki, eşitler arasındaki bir ilişki değil. Çin kısa sürede her alanda ABD'nin rakibi haline gelirken Rusya'nın dünya üzerindeki önemi azalıyor. Rusya'nın değeri daha çok sorun çıkarma kabiliyetine endeksli. Ukrayna Savaşı Rusya'yı hem Çin'e, hem Kuzey Kore ve İran gibi diğer parya ülkelere muhtaç kıldı. Putin hâlâ savaşı sürdürebiliyorsa bunu büyük ölçüde Çin'in desteğiyle yapabiliyor. 2022 yılında Putin ordularına Ukrayna'ya saldırı emrini vermeden önce kış olimpiyatlarının açılış töreni vesilesiyle gittiği Çin'de, Xi Jinping Çin'le Rusya arasındaki dostluğun sınırlarının olmadığını (no limits friendship) belirtmişti. Ama bu ilişkinin sınırlarının ABD ve batı ambargoları olduğu kısa sürede anlaşıldı. Çin savaşın başından beri Rusya'ya silah sevkiyatında bulunmaktan özenle kaçındı. Rusya'ya silah sevkiyatı batının kırmızı çizgisi ve Çin bu çizgiyi geçmek istemiyor.

Ancak, Ukrayna savaşıından bu yana Çin'in Rusya ile ticareti katlanarak arttı. Çin Rusya'dan petrol ve doğal gaz alımlarını arttırken, Rusya'ya silah sanayiinde de kullanılabilecek "ikili" yüksek teknoloji ürünlerinin sattışlarına hız verdi. Çin ve Rusya arasındaki ikili ticaret hacmi bir önceki yıla oranla yüzde 26.3 artarak, 240 milyar doları geçti.

Çin-Rusya ekonomik ilişkilerinde Rusya zordaki küçük ortak olarak talepkâr konumda. İki ülke arasındaki "stratejik işbirliğini" derinleştirme amacıyla gerçekleştirilen ziyarette Rusya'nın gündeminde ağırlıklı olarak karşı karşıya olduğu ekonomik sıkıntıların üstesinden gelmek için Çin'le mali ve ekonomik işbirliği arttırmak vardı. Rus heyetinin kompozisyonundan bu amaç çok açık biçimde anlaşılıyor. Putin'e refakat eden heyette Merkez Bankası Direktörü'nün, Maliye Bakanı'nın ve Putin'in ekonomik konulardaki başdanışmanının ekonomi kökenli yeni Savunma Bakanı'na nazaran daha öne çıkmaları bunun en açık göstergesiydi. Heyette ayrıca Rus ulusal petrol şirketinin yöneticileriyle bu alanda iş yapan oligarklar da yer aldılar. Ancak, Gazprom'un Direktörünün heyette yer almağı kısa sürede ortaya çıktı.

Gazprom Direktörü'nün katılmamasından, iki liderin kameralar önündeki kucaklaşmaları ve ifade ettikleri tüm dostluk ve dayanışma sözcüklerine rağmen görüşmelerden ekonomik konularda Rusya'yı tatmin edecek somut sonuçlar alınamadığı anlaşılıyor. Pekin'deki görüşmelerde Rusya'nın kesilen Avrupa doğalgaz hatları yerine Moğolistan üzerinden Çin'e inşa etmek istediği "Power of Siberia 2" hattı hakkında olumlu bir karar alınamadığı bildiriliyor. Rusya'nın çok önem verdiği bu proje belirsiz bir tarihe ertelendi. Zira, Çin Rusya'ya enerji konusunda bağımlılık yaratacak uzun vadeli bir angajmana girmek istemiyor. Gazprom Direktörü'nün Çin yerine İran'ı ziyaret etmesi, Rusya'nın başka arayışlara girdiğini gösteriyor.

Putin ziyaretin ikinci günü Rusya-Çin sınırında, bir zamanlar Rus........

© T24