Diğer

13 Şubat 2024

Türkiye Ekonomi Modelinden beklenen en önemli kazanım, cari fazla elde edilmesiydi. Ancak hem bu modelde hem de hükümetin işbaşına geldiği 23 yıldan bu yana büyüme politikası cari açığa dayalı oldu. Cari açığın ekonomik istikrarı bozucu etkileri de her zaman gündemde kaldı.

Ödemeler dengesi bilançosunun ana hesabı cari işlemler hesabıdır, bilinen adıyla cari açık diyoruz. Geçtiğimiz aylarda cari açıkta ne olmuştu? Hatırlayalım: 2022 genelinde cari açık 48,8 milyar dolar ile milli gelirin yüzde 5'ini aştı. Türkiye ekonomi modelinin uygulanmaya çalışıldığı dönemde birkaç ay dışında her ay cari açık ortaya çıktı. 2023 genel seçimler öncesinde Ocak-Mayıs döneminde cari açık 37,7 milyar dolar, on iki aylık ise 60 milyar dolar ile tarihi rekor kırdı.

Bugün gelen veri ile cari açık aralık 2023 2,1 milyar dolar ve 2023 Ocak-Aralık döneminde de 45,2 milyar dolara ulaşmış oldu. OVP'ye göre 2023 cari açık/GSYH hedefi yüzde 4'tü, gerçekleşen yüzde 4'ü aştı.

Cari işlemler hesabında mal ve hizmet ihracatı ve ithalatını görürüz. Mal dengesi bugün gelen veriyle aralık ayı itibariyle 4,6 milyar dolar ve yıllık olarak 86,6 milyar dolar ekside. Öte yandan mal ve hizmet dengesi yıllık -34,5 milyar dolar olarak gerçekleşti. Net hizmet gelirlerinde de gerileme devam etti.

Ödemeler dengesi tanımlı dış ticaret açığı 2023 yılının ocak ayında 12,6 milyar dolardı, mayıs ayında da 10,5 milyar dolar oldu. Genel seçimlerin ardından kurda iki ayda yüzde 35'e varan artışın etkisiyle dış ticaret açığı bir ay öncesine göre yüzde 45 gerilediği için cari açık da 720 milyon dolar fazla vermişti. Bu dönemde altın ithalatında da kısmen gerileme yaşandı. Ancak izleyen aylarda dış ticaret açığı artış trendini yeniden sürdürdü.

Enerji ithalatı aylık ortalama 5,5 milyar dolar civarındaydı, aralık ayında 6,7 milyar dolara ulaştı. Ama unutmayalım geçtiğimiz yıl kış döneminde ortalama 9 milyar dolara yaklaşmıştı. O nedenle cari açığın temel nedeni enerji ithalatı denemez. Ayrıca altın ithalatı da genel seçimler sonrası kısmen düştü, 2 milyar doların altına indi. Altın ithalatının 2 milyar........

© T24