Diğer

06 Aralık 2023

ABD'de politika nasıl oluşuyor? Başkan'ın, Kongre'nin, savunma sanayisinin, sermaye sahiplerinin ve bilim dünyasının rolü nedir? Başkanlık sistemi ve HK bu süreçte nasıl rol oynamıştır?

Almanya'dan Amerika'ya gelmeyi başaran Oppenheimer, Werner von Braun ve diğerleri gibi birçok başarılı insandan biri HK. 15 yaşında ailesiyle birlikte gittiği Manhattan'da lise eğitimini tamamlıyor, ardından "City College Newyork"ta muhasebe eğitimi alıyor. Muhasebe hemen iş bulup para kazanabileceği bir alan. O, ABD ordusuna katılıp Almanya'ya geliyor, Sophomore olarak kabul edildiği Harvard Üniversitesi'nde üniversite eğitimini tamamlıyor. Son sınıfta hazırladığı "tarihin anlamı" başlıklı (Kant, Spengler, Toynbee'yi incelediği) bitirme tezinin uzunluğu (383 sayfa) üniversitede "Kissinger Kuralı"nın ortaya çıkmasına neden oluyor. Sonraki yıllarda hoca olarak Harvard'a geri dönüyor. Bu arada yaptığı çalışmalar akademik olmaktan ziyade küresel sorular olduğu için Harvard uleması onu eleştiriyor.

HK'nin uluslararası politikada en fazla çekindiği ülke Çin. HK, Rus liderliğini güvenilmez buluyor, ciddiye almıyor. Goethe'nin "justice or order-düzen mi, adalet mi?" sorusuna, "düzen" yanıtını verdiği söyleniyor. Ama yaşamında hedefine ulaşmak için düzenin dışına çıkıyor ve kendi başarısı için gereken her manevrayı yapıyor. Bunun önemli bir özelliği, Vietnam savaşı sırasında Paris'te yapılan ABD-Vietnam barış görüşmeleri sonuca ulaşacakken bunu engelleyerek R. Nixon'un önünü açması ve tabii onun yanında yer alması. Bundan çıkarttığı ders: bir yere, ulaşmak, bir liderin yanında yer almanın yolu muhalifin yanında yer almaktır. Bunun için Paris görüşmelerini baltalarken, Amerikan ekibinin, Demokrat H. Humphrey'in yanında gözüküyor. Nitekim R. Nixon becerisini izlediği ve beğendiği HK'i yanına almıştır.

Nitekim bu gündem HK'nın Ulusal Güvenlik Danışmanlığı döneminde Vietnam savaşına ve komşu ve tarafsız ülke olan Kamboçya'nın bombalanmasına yol açmıştır. Bu süreçte atılan bomba miktarı önceki dünya savaşından fazla olmuştur. Bir Portekiz sömürgesi olan Doğu Timor'daki çatışmaları bahane edip orayı bombalama kararı da HK'nindir. Sonuç, milyonlarca masum insanın ölmesi olmuştur. Nixon ve HK Pakistan'ı ve Cumhurbaşkanı Yahya Han'ı Çin'le ilişkilerin geliştirilmesinde aracı olarak kullanmıştır. 1971'de doğu Pakistan'ın ayrılma sürecinde çıkan çatışmalara yine HK'nin kararı ile ABD müdahale etmiş ve doğu Bengal'de 300 bin kişi ölmüştür.

Şili müdahalesi ABD'nin sosyalist Allende'nin iktidara gelmesi ve kamulaştırma programını uygulayacak olması üzerine Başkan Nixon'un onayı ve HK'nın yönetimiyle yapılmıştır. Olay 1973'te Şili genel kurmay başkanının öldürülmesiyle başlamış, Allende'nin devrilmesinin ardından kendisini vurması ve 1990'a kadar sürecek General A. Pinochet diktatörlüğü ile devam etmiştir. HK, Şili müdahalesinin çok uluslu şirketlerin (ITT ve Pepsi Cola) tahriki ile yapıldığını söylemiştir.

HK'nin Beyaz Saray görevinden sonra yapılan araştırmalar, yayınlar olumlu ve olumsuz yanlarını incelemiştir. Gazeteci Christopher Hitchins, HK'nin savaş suçlusu olarak yargılanması gerektiğini söyleme noktasına kadar gitmiştir. Ünlü biyografi ve siyaset yazarı Seymour Hersh, HK'nin karanlık yüzünün "çok karanlık" olduğunu yazmıştır.

HK'in en büyük başarısı, R. Nixon gibi bir katı muhafazakârı, aynı derecede katı Mao ile bir araya getirilebilmesi ve Rusya'yı da sürece katarak ABD-Çin-Rusya'yı içine alan "üçgen dış politikayı" ABD'nin gündemine kazandırması olmuştur. Bunu yaparken HK'nin vazgeçilmez pusulası, ABD'nin "antikomünist" çizgisidir. Hedef kapitalizmi dünyaya yaymaktır. Son zamanlarda Çin'de uygulanan, "komünist parti yönetiminde kapitalizm"in başarısı bu pusulayı şaşırtmaktadır. ABD, Çinli şirketlerin rekabeti karşısında kendi ekonomisini korumak için serbest pazar kurallarına uymayan politikalar uygulamaktadır.

HK'den söz ederken, bunca olumsuzluk yanında nükleer güç kullanımı konusundaki tavrına değinmek gerekir. Hiroshima ve Nagazaki'de yaşanan........

© T24