«Tarih; kralların, generallerin çiftliği değil, milletlerin tarlasıdır. Her millet geçmişte bu tarlaya ne ekmişse, gelecekte onu biçer.»

Voltaire

Bu toprakların çocukları, “ateşi ve ihaneti gördü” ve “dövüştü yeni bir âlem için”. Ve kazandı, bu toprakları yeniden yurt yaptı.

1922’nin 9 Eylülünde emperyalizmi, Ege’ye gömdü. Ateşle barut dans ediyordu. Ortalık yangın yeriydi.

Emperyalizmi İzmir’de denize döken muzaffer orduların başkumandanı Gazi Mustafa Kemal Paşa ve arkadaşları tam beş ay sonra, 17 Şubat – 4 Mart 1923 tarihlerinde önceden tasarladıkları Türkiye İktisat Kongresini,1 Yunan işgaline inat İzmir’de topladılar. Kongre fikri ve toplanma teklifini dönemin genç İktisat Vekili Mahmut Esat (Bozkurt) Bey hazırlamış ve 22 Kasım 1922’de İzmir’den telgrafla TBMM reisi Gazi Mustafa Kemal Paşa’ya bildirmiştir.

“İlginç bir şekilde Kongrede en sağda tüccar, onun solunda çiftçi, onun solunda sanayici ve en solda da amele oturuyor. Bunlar dünyayı yakından gözleyen; sağcılık - solculuk - devrimcilik nedir ne değildir iyi bilen insanlar. Yani Türkiye’de hiçbir şeyi yeniden icat etmiyorlar. Dikkat ediniz, büyük sınıf çatışmaları sonucunda 1917’de Sovyet Devrimi, 1918 – 1919 Almanya’da bir Spartakist Ayaklanması olmuştu. Daha sonra Milli Mücadeleye katılan insanlar / devrimci kadrolar, bu devrimci dalgalanmalara bulaşıp gelmişler. Dolayısıyla sınıflar ve onların perspektifleri konusunda her şey son derece nettir. Bu bağlamda, amelenin en solda oturması tesadüf değil”.3

1135 delege ile toplanan Kongre, 16 takvim günü mesai yapmıştır. Kongreye katılan sanayici, çiftçi, tüccar ve işçi grupları tekliflerinin karara dönüşenleri, Kongreye katılan heyetlerce oybirliği ile alınan yabancı sermayeye dair esaslar ve de Misak-ı İktisadi Esaslarının toplamı 302 maddeden oluşmaktadır.

Bahse konu 302 karar İzmir’de Anadolu Matbaası’nda İktisâd Esâslarımız: Milletimiz Mâzisinden Değil, Artık İstikbâlinden Mesûldur başlığıyla kitaplaştırılmış ve ilgililere dağıtılmıştır.

İktisat Esaslarımız: Kitap kapakları

Kongredeki dört üretici ve yaratıcı kararları aşağıdaki tabloda toplulaştırılmıştır.

Kararlaştırılan madde sayı ve yüzdelerinden hareketle, dönemin hâkim iktisadi aktörlerinin öncelikle tüccarlar ve sonrada çiftçiler olduğunu saptayabiliriz. Gerice tarımsal yapıların olduğu kırsallıkta, yoksul çiftçiler ve kârlarından taviz vermeden fiyatları insafsızca belirleyen tüccar sınıfının olduğu bir Türkiye resmi yeterince net ve yakıcı gerçektir. 302 kararın önemli bir bölümü 34 gün sonra TBMM Reisi Gazi Paşa Tarafından 8 Nisan 1923 günü Dokuz Umde Bildirisi olarak yayınlamıştır. Bu bildiri yedi ay sonra kurulacak ve 1923 Cumhuriyetini kuracak olan Cumhuriyet Halk Fırkası’nın programının önemli bir kısmını oluşturmuştur.

Madde 1 - Amele namiyle hitap edilmekte olan kadın ve erkek erbab-ı sây ve ameleye bundan böyle işçi denilmesi.

(Müttefikan kabul)

Madde 2 - Sarî hastalıklar ve bilhassa verem son zamanlarda işçiler ve umum muhtacîn ve ailelerinde pek ziyade tahribat yaparak ırkın özünü mahvetmekte olduğundan hasılatı tesis edilecek verem tecridhaneleri, sanatoryum, emzikhaneleri ve hastanelerin masraflarına karşılık tutulmak üzere (sıhhat vergisi) namiyle bir verginin, temettü vergisine bir miktar zammı.

(İşçiler, çiftçiler müttefikan kabul, sanayi ekseriyetle kabul, ticaret red)

Madde 3 - Mebus ve belediye intihaplarında temsil-i meslekî usûlünün kabulü.

(Müttefikan kabul)

Madde 4 - Dernekler - yani sendikalar - hakkının tanınması. Tatil-i Eşgal Kanununun yeniden işçilerin hakkını tanımak üzere tetkik ve tanzimi.

(Müttefikan kabul)

Madde 5 - Ziraattan maada sanayî işçileri ile bil'umum işçiler için (bir saat) istirahat müddeti hariç olmak üzere çalışma müddetinin sekiz saat olarak kabulü.

(Müttefikan kabul)

Madde 6 - Sekiz saat çalışan bir işçinin gece dahi çalıştırılmasına mecburiyet hasıl olduğu takdirde yalnız dört saat çalıştırılacak ve tam gündelik........

© soL