Sonuçları olan bir isim taşıyan biri olarak isimler her zaman ilgimi çekmiştir. İsimlerin sosyolojisi üzerine kalınca bir risale yazılabilir. Zira isimler sadece bir isim olmaktan öte bir ağırlığa sahip. İsimlerin yükü altında şekilleniyor hayat, imlasını buluyor karşılaşmalar. Eğer bir toplumun trend falına bakılacaksa isimler bunun için fena bir adres olmaz. İnsanların isim verme pratikleri her zaman incelenmeye değerdir. En yaygın bebek isimleri sıralamasında Alparslan isminin yakın zamanda Mehmet isminin önüne geçmesi herhalde bize birşeyler anlatıyordur.

Hangi isimler ne için cazip olmaya başlar? İsimlerin yükseliş ve düşüşleri. Mesela Pelin, Pınar gibi isimlerin zuhur (doğum) ve gurubu (batımı). Doğu, Batı, Kuzey, Güney gibi yön ve coğrafya isimlerinin isim olarak zuhuru. Dini isimlerin seküler isimlerin çeperinde (büyükanne veya büyükbabalara hürmeten) tutulduğu artık modern aile çocuğu isimleri. Nenelerle birlikte vefat eden isimler: Şükufe, Makbule… Batı etkisi hissedildikçe asalet arttırıcı önlemler kapsamında çoklu isme geçiş. Tek kelimeli isim versus iki haneli isimler. Kısa yani harf sayısı az isimlerin hız çağında beliren cazibesi. Denise olan Deniz’ler, John olan Can’lar, Jim olan Cem’ler, Alina olan Aleyna’lar. Kur’an’daki aleyna’dan alındığı iddiasındaki tilki’likler. Dindar ailelerin dört harfe dindarlığı sığdıran dindar içerikli ama yeşil bayrak sallamayan isimleri (Enes, Enis, Emir, İkra, Hira).

Müslüman olmayan veya olmazdan evvelki Türklük iddiasındaki isimler. Laiklerin, gayrimüslimlerin İslam öncesi isimlerde arınma arayışları: Alp, Ata, Mete, Atakan. Milliyetçiliğin İslam öncesini İslamlaştırma veya İslamı Türkleştirme için Alparslan, Alperen gibi sınır isimlerde otağ kurması. Kürtlerin Türklerden her zaman daha Arapça isimler kullanması (Abdurrahman, Abdullah). Türkiye’deki Arapların Kürtlerden daha çok Türkçe isimler kullanması (Ercan, Çetin, Cengiz veya Türkçe’de görünmezleşen isimler kullanması (Metin, Yasin). Klasik dönemin kahramanlık imleyen isim pratiklerinin günümüz Türkiye’sinde kalan bakiyesi olan ve ekseri Kürt coğrafyasında bulunan “-din”li isimler: Fahreddin, Selahaddin, Seyfeddin, Gıyaseddin, Burhaneddin, Rukneddin, Bahaeddin, Şerefeddin. “Din” şövalyeleri olarak asırlaca hizmet veren bu isimler artık kısalmak için “-din” bagajını terk ediyorlar belki de: Fahri, Seyfi, Burhan.

Şeref yerine Onur, Ümit yerine Umut gibi isimler. Hem öz sayılan Türkçe ile Türkçeleşiyorlar hem de dini-Arabi çağrışımlarından uzaklaşıyorlar. Sokakta yapamadığı devrimciliği sonraki kuşağa miras bırakan isimler: Eylem, Emek, Evrim, Devrim. Savaş’a da Barış’a da açıktır kimi isimler. Kaderin nazına artık Yeter deyip Durdu, Durmuş, Dursun, Duran diyen Anadolu irfanı halkın bu basit damak tadı için direnişine devam........

© Serbestiyet