Tarım Bilim Tarihi kitabını (bk. Nobel Yayınları) yazarken Osmanlı ve diğer coğrafyalarda tarım üzerine yazılan eserleri inceleme fırsatım oldu. İlgincime giden konu şuydu: İbn Avvam tarafından XII. Yüzyıl ortalarında yazılmış bir tarım kitabı yaklaşık üç yüz yıl sonra Muhammed b. Mustafa b. Lutfullah tarafından 1590 tarihinde Türkçeye çevrilmişti.

Bu noktada iki soru aklıma takılmakta: Birincisi, bu tür bilimsel eserler Osmanlı coğrafyasında yazılıp diğer coğrafyalarda çevrilmesi gerekirken neden tersi olmuştu? İkincisi döneminin en önemli tarım kitabı neden bu kadar geç Türkçeye çevrilmişti?

Osmanlı Devleti’nde bilimin neden Endülüs’teki kadar gelişmediği üzerinde düşünülmesi gereken bir konudur.

Elbette bu konuda farklı yaklaşımlar olacaktır! Ama 300 yıl sonra bir eseri çevirmek hele hele MS 1500’de Batıda yeni eserler ortaya konulurken (örnek Herrara 1513’te Genel Tarım kitabını yazdı) nasıl izah edilebilir?

Bu bilimsel gecikme neden olmuştu? Veya farklı bir Müslüman toplulukta bu olumlu gelişmeler nasıl olmuştu?

Konuya girmeden bu önemli kitap hakkında kısaca bazı bilgileri paylaşayım.

Sahnede kalanlar

ibn Avvam’ın Felāḥat-Nāme’sı (Kitâbü’l-Filâha) Endülüs’de (Bugünkü İspanya’nın güney kısmı) İbn Avvam........

© Milat