Bundan binlerce yıl önce, birbirine onbinlerce kilometre mesafede üç ayrı coğrafyada neredeyse eş zamanlı olarak aynı fikir doğdu:

Eski Yunan’da Platon, Çin’de Konfiçyus ve Hindistan’da Valluvar, devlet yönetimlerinin ‘erdemli’ olması gerektiğini söyledi.

Bu düşünce, uygarlık tarihinin biçimlenmesinde çok büyük rol oynayan bu üç düşünüre ‘emperyalizmin emri’ veya ‘bir dış gücün talimatı’yla değil, kendiliğinden gelmişti.

İnsan olmanın ve bu dünyada insan olarak yaşıyor olmanın anlamını araştırırlarken bu yüce duyguya, ‘erdem’e ulaşmışlar ve insanların ortak yönetiminin amacının da ‘erdem’ olması gerektiğini söylemişlerdi.

Elbette onlar yaşarken de ‘Erdemli yönetim’ bir idealdi, ulaşılması gereken bir hedefti, bugün de öyle.

Ama insanlık ‘erdemli’ olma arayışından hiçbir zaman vaz geçmedi. Çünkü ‘erdemli olmaya çalışmak’ bugünün moda tabiriyle ‘organik’ bir tutum, yani bizim doğamızdan gelen, ortak yaşamın yapıştırıcısı olmasını istediğimiz tutum. Ahlakımızın temeli bu.

Baktığınızda İslam uygarlığı da, Ortaçağ karanlığının Katolik din devletleri de, ıssız bir adada yaşayan topluluklar da, modern zamanlar da hep erdemi öne çıkarmıştır.

Erdemli olmayı aramak, insanın özünde iyi kalpli bir varlık olduğuna dair inanç aslında.

Erdem, tabii çok geniş bir kavram. Siyasal anlamda modern çağın başlangıcını 1776 Amerikan Devrimi ve 1789 Fransız Devrimi olarak kabul edecek olursak, her iki devrimin de temel yazılı belgesinin insan haklarından söz etmesi boşuna değil.

Bir felsefe olarak modernizm felsefesi ve ona dayalı Aydınlanmacılık fikri, bu devrimlerden önceye dayanır ve o felsefe de insana din dışı yeni bir ahlaki dayanak arar. Arayıp bulduğu şey, bir kez daha erdem fikridir. Erdemli yönetim, insan haklarına dayalı yönetimdir.

Bu uzun tarihi girişi yapmamın sebebi, özellikle son bir yılda insanlığın bu binlerce yıllık ‘erdemli olmak’ anlayışından uzaklaşmakta olduğuna dair gözlemlerim.

Son çarpıcı örneğimiz bugünlerde Amerika’da hararetli bir tartışmanın konusu olan Venezuela’dan çıkan ve uyuşturucu taşıdığı öne sürülen küçük tekne ve botlara Amerikan ordusunun........

© Karar