Rusya yanlısı Ukrayna Devlet Başkanı Viktor Yanukoviç'in Kırım'daki gerginlik nedeniyle Rusya'dan bölgeye asker göndermesini istemesiyle 2014 yılında başlayan ve Şubat 2022'de konvansiyonel bir savaşa dönüşen Ukrayna Rusya Savaşları küresel sistemin ilk kriz semptomları olarak dikkati çekmektedir.

Bu savaşlar, her ne kadar Rusya'nın eski egemenlik sahasında da olsa Kırım'ı ilhakı (2014) gibi toprak değişimiyle, Donbass ve Luhansk Savaşında (2014’den günümüze) olduğu gibi irredantist kararlarla devam etmiştir. 24 Şubat 2022 tarihinde başlayan Ukrayna’nın bazı bölgelerinin Rus kuvvetleri tarafından işgali ile savaş zirveye çıkmıştır. Bölgesel bir savaşa dönüşmeden (Yani üçüncü devletlerin fiilen savaşa girişleri olmaksızın) küresel etkiler doğurmuştur: Küresel bir ayrışmanın ortaya çıkışı, küresel gıda krizi, nükleer silah kullanma tehdidi...

7 Ekim 2024’te Hamas’ın kapsamlı saldırısıyla başlayan İsrail Hamas Savaşı ise bir anda gayri nizami bölgesel ölçekli bir savaştan küresel savaşa doğru ivmelenmiştir.

Daha önceki İsrail- Filistin savaşlarında bugünkü ölçekte bir ayrışma yaşanmamıştı. Halen Gazze şeridinden dalga dalga büyüyen savaş küresel tedarik güzergahlarından biri olan Kızıldeniz Husilerin dev kargo ve konteyner gemilerini hedef almasından sonra küresel sorun haline gelmiştir. Şimdiden Kızıldeniz’de kurulan uluslararası deniz gücüne ‘Refah Muhafızı’ 20 ülke katılmış bulunmaktadır. Bu ülkeler arasında ABD'nin yanı sıra İngiltere, Bahreyn, Kanada, İtalya, Fransa, Hollanda, Norveç, Seyşeller ve İspanya'nın yer alacağı duyurulmuştur. Sonradan bu listeye Avustralya ve Yunanistan da katılmıştır. En az sekiz ülkenin adlarının açıklanmasını istemedikleri bildirilmiştir.

Henüz tüm tarafları itibarıyla belirginleşmeden bütün hızıyla ölçek ve vites büyüten savaşın ana omurgasını Amerika başta olmak üzere Anglo Sakson kamp çekmektedir. Pasifik’teki Çin karşıtı AUKUS koalisyonu az eksikle Kızıldeniz Refah Muhafızı Gücünde de ana omurgayı oluşturmaktadır. Bu bağlamda ifade edelim ki, Ukrayna’nın toprak bütünlüğünün iki garantör ülkesi de ABD ve İngiltere’dir. Özellikle İsrail Hamas Savaşı’nın Kızıldenizdeki askeri taraflarında olduğu gibi Ukrayna Rusya. Svaşında da gizli müttefikler vardır. Bu arada, gizli müttefiklerin yanında arabulucu ikili oynayan devletler, yarı resmî gruplar ve kanallar, vs bu ittifaklar sistemini oluşturmaktadır.

Modern krizlerin ana muharrik güçlerini analize çalışanlar bir konuda zorlukla karşılaşmaktadırlar. Bazı olaylarda krizin kime yaradığı, nihai kertede kimin karlı çıktığı gibi hususlar ana muharrik gücü teşhis etmeye yaramaktadır.

Ancak, yakın dönem modern savaşlar ve krizlerde birden fazla sonuç doğduğu gibi doğan bu sonuçların büyük bir kısmı öngörülemezdir. Dolayısıyla yaşadığımız krizlerde tek bir sonuç değil bir etkiler ve sonuçlar matrisi oluşturmak gerekmektedir. Matrisin ana temelini ise reel vektörler ile tesis etmek elzemdir. Takiben tüm etkileri ve sonuçları sayısal ve somut verilerle ifade edilmelidir. Özellikle ülkelerin savaşı/veya krizi sürdürebilmek için beşeri, ekonomik, erişim altyapı ve güzergahları ve kritik teknolojilerde üstünlüğü ile silah ve silah platformlarındaki zayiatı bir fazlasıyla karşılayabilme kabiliyetleri sayısal olarak matriste belirtilmelidir.

Bu konuda yapılacak teknik çalışmayı asıl uzmanlarına bırakarak yaşadığımız veya şahit olduğumuz savaşların sonuçları ve her bir aktöre etkileri üzerine yalın gerçekleri müzakere edebiliriz. Ukrayna Savaşı’nın ele alırsak, Rusya’nın işgalden başka seçenekleri iyice daralmıştır. Ancak, kısa vadede ele geçirdiği Ukrayna’nın bazı bölgeleri Rusya için stratejik kazanımlar olarak görülebilir. Ancak, uzun vadede Rusya Slav ırkından kendi nüfusunu, üçte biri oranında nitelikli bir nüfusu kaybetmiştir. Daha doğrusu ileride tekrar bir araya gelemeyecek şekilde iki millet içinde ciddi beşeri ve psikolojik kayıplar oluşmuştur. Genel olarak, bir millet içinde beş aileden birinde olan kayıplar o milleti kayıpların faili olan güç ile tekrar uzlaşmasını, moda tabiriyle iç barışın tesis edilmesini imkansıza yakın hale getirmektedir.

Mevcut şartlar göstermektedir ki, Rusya’nın Ukrayna’yı tamamen istila etmesi adeta bir birleşik Rus Ukrayna Barış sahası yaratması mümkün görülmemektedir. Buna karşın Ukrayna’yı destekleyen ABD ve İngiltere açısından bakarsak Rusya’ya diz çöktürülememiştir.

İki büyük dünya savaşında da Rusya’nın kronik zaafı finans sorununu bazıları NATO kampında, farklı devletlerle tesis ettiği ilişkiler ile aşmıştır. Beşeri zeminini ise Rus nüfusu yanında eski SSCB coğrafyasındaki uydularından devşirdiği kadrolarla tamamlamıştır. Savunma sanayii açısından ise konvansiyonel silahlarda muhtemelen SSCB döneminden bile kalma ciddi bir silah ve mühimmat birikimi ile işleyen bir savunma sanayii ile Avrupalı güçlerden daha öndedir. Nükleer güç ve balistik füzeler açısından ise ABD ve Çin gibi süper güçler ile en küçük ihtimalle başabaş bir durumdadır.

İstihbarat ve diplomasi açısından son derece tarihi bir Rus devlet aklından istifade etmektedir. Ukrayna’yı destekleyen Batılı güçler ise istihbarat ve diplomasideki eksikliklerini küresel etki güçleri ve........

© Haber7