Eksiltmek, hafiflemek, azaltmak… Gardıroplarınıza dalın demeyeceğim ki, hemen başlayabilirsiniz, daha çok giyeceğiniz olacak, emin olun. Yediklerinize dikkat edin eksiltin de demeyeceğim ki, o da hemen sonuç verir, durmayın başlayın. Zihinde eksiltmeden söz edeceğim, zor olandan.

Yerleşik açlıklar var zihnimizde; daha çok yaparsak, daha çok konuşursak, daha çok yasa, kanun hükmünde kararname çıkarırsak, daha çok kural koyarsak, daha çok vergi alırsak, daha çok ve büyük adalet sarayları yaparsak, daha çok hapishane inşa edersek, daha çok kısıtlama getirirsek, daha çok susturursak, daha çok inşaat yaparsak daha güzel daha özel daha ve büyük oluruz sanıyor.

Tahmin edeceğiniz üzere bu yazı “daha azla” ilgili. Daha azla, daha güzel, özel ve büyük olunabileceğine ikna olduğum için yazıyorum. Bireysel fikrimi değil bir modeli aktarmak istiyorum. Sosyal ve ekonomik bir model olarak eksilerek çoğalmak da zenginleşmek de mümkün… Sözüm tabii yoksulluk sınırında yaşayanlara değil, aldıklarını koyacak yer bulamayanlara. Onlar “daha çok”a koşmaktan vazgeçerlerse, çok azla yetinenler de arayı kapama şansına sahip olacak.

Karar verme, problem çözme, yönetme eksilterek daha kolay, basit, hızlı, etkili. Tabii ki, verimli. Fayda gözeten kapsayıcı bir yaklaşım. Ve ütopik değil.

“Eksiltmek”, en keyifli yaz okumalarımdan biriydi, orijinal adı “Subtract, Untapped; Science of Less”. Bitirdiğimde geç kaldığımı düşündüm. Leidy Klotz’un çalışması. Kulağı tırmalamasın diye “Eksiltme, Az Bilinen Az Bilimi” diye Türkçeleştirdim. Sayfalarda ilerlerken ekonomi ve siyasi karar vericilerin de -eğer herhangi bir şey okuyorlarsa- bu kitabı başuçlarına bırakmak isterdim. Eksiltmek ya da çıkartmak göz ardı edilen bir kavram. Konu akademide tartışılıyor. Sosyal deneyler yapılıyor, görülen şu ki, birey olarak çıkarmaya değil toplamaya yatkınlık sergiliyoruz. Araştırmalar istemsiz de toplayabildiğimizi saptamış. Bu durumda eksiltmeyi öğrenmemiz gerekiyor.

Bilişsel bir önyargı diyerek kestirip atamayız çünkü eklemeye başlayınca maalesef başımıza gelmeyen kalmıyor. Karmaşa getiriyor. Maliyeti artırıyor. Verimsizlik ve israfla sonuçlanıyor. Etkisinin görülmediği neredeyse hiçbir yer yok. Çevresel bozulma, kentsel yayılma ve ekonomik........

© Ekonomim