SERCAN BAKAÇ

Vergi Müfettişi

T.C. Hazine ve Maliye Bakanlığı

Ülkemizde toplu taşıma araçları farklılık göstermekle birlikte konfor açıcısından en özellikli olarak karşımıza “taksi” çıkmaktadır. Bugün, taksi hizmetleri dünya genelinde yaygın bir şekilde kullanılmakta olup teknolojinin gelişmesiyle birlikte, mobil uygulamalar aracılığıyla oldukça kolay ve popüler hale gelmiştir. Özelikle İstanbul’ da yaşayanların en çok şikâyetçi olduğu konulardan biri olan taksilerin yetersizliği olmakla birlikte dile getirilen başka bir husus ise taksicilerin neden basit usulde vergilendirildikleridir. Bu yazımızda ticari plaka taksi sahiplerinin yani taksicilerin elde edebileceği gelirlerin neler olduğu ve basit usulde vergilendirilen taksicilere yönelik eleştiriler ve öneriler yer almaktadır.

193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu’nun (GVK) 1. maddesinde gerçek kişilerin gelirleri gelir vergisine tâbi olduğu ve gelirin bir gerçek kişinin bir takvim yılı içinde elde ettiği kazanç ve iratların safi tutarıdır hükmüne yer verilmiştir. Aynı kanunun 2. maddesinde gelire giren kazanç ve iratlar açıklanmıştır. Bu kapsamda taksicilerin elde edebileceği gelir unsurları aşağıda maddeler halinde açıklanmıştır.

1.1. Ticari kazanç

193 sayılı GVK’nin 37. maddesinde her türlü ticari ve sınai faaliyetlerden doğan kazançlar ticari kazançtır denilmiştir. Ticari kazanç, Vergi Usul Kanunu (VUK) hükümlerine ve GVK’de yazılı gerçek (Bilanço veya işletme hesabı esası) veya basit usullere göre tespit edileceği hükme bağlanmıştır. GVK’nin 46. maddesinde, 47. ve 48. maddelerde yazılı şartları topluca haiz olanların ticari kazançlarının basit usulde tespit olunacağı belirtilmiş söz konusu maddelerde basit usule tabi olmanın genel ve özel şartları açıklanmıştır. Bununla birlikte basit usule ilişkin özel ve genel şartları taşısa bile basit usulde faydalanamayacak olanlar GVK’nin 51. maddesinde tahdidi olarak sayılmıştır.

Ticari kazanç, sermaye-emek karışımı bir kaynağa bağlı olmalı ve bu kaynağa bağlı olarak devamlı bir organizasyon içerisinde gerçekleşmesi gerekmektedir. Dolayısıyla ticari plaka sahiplerinin taksilerini kendisi tarafından işletilmesi sonucu elde edilen ticari kazanç olup ticari kazanç hükümlerine göre (gerçek usul veya basit usul) vergilendirilmesi gerekmektedir.

1.2. Gayrimenkul sermaye iradı (GMSİ)

GVK’nin 70’inci maddesinde “Aşağıda yazılı mal ve hakların sahipleri, mutasarrıfları, zilyetleri, irtifak ve intifa hakkı sahipleri veya kiracıları tarafından kiraya verilmesinden elde edilen iratlar gayrimenkul sermaye iradıdır:

...

8- Motorlu nakil ve cer vasıtaları, her türlü motorlu araç, makine ve tesisat ile bunların eklentileri.

Yukarıda yazılı mallar ve haklar ticari veya zirai bir işletmeye dahil bulunduğu takdirde bunların iratları ticari veya zirai kazancın tespitine müteallik hükümlere göre hesaplanır.

Tüccarlara ait olsa dahi, işletmeye dahil bulunmayan gayrimenkullerle haklar hakkında bu bölümdeki hükümler uygulanır....” hükmü yer almaktadır.

Dolayısıyla gerçek usulde vergilendirilen mükelleflerin ticari işletmesine dahil olan veya kendisi bir ticari işletme olan motorlu nakil vasıtalarının sahiplerince işletmeden çekilmeksizin diğer şahıslara kiraya verilmesi halinde........

© Ekonomim