Dünya Tüketiciler Günü 2025
Her yıl Consumers International tarafından 15 Mart günü bir tema ile Dünya Tüketiciler Günü olarak kutlanmaktadır.
15 Mart 1962’de ABD Başkanı John F. Kennedy Amerikan Kongresi’nde yaptığı konuşmasında evrensel tüketici haklarına değinerek dört önemli tüketici hakkından söz etmişti. Bunlar Sağlık ve Güvenliğin Korunması Hakkı / Bilgi Edinme Hakkı / Seçme Hakkı / Sesini Duyurma ve Temsil edilme Hakkı idi.
Daha sonra 1983’de bu konuşmanın tarihine atfen 15 Mart ilk kez Dünya Tüketici Hakları Günü (DTHG) olarak kutlandı. Ardından 1985’de Birleşmiş Milletler tüketicilerin refahının artırılmasına yönelik küresel çabaların güçlendirilmesi için bir ‘BM Tüketicilerin Korunması Rehberi’ yayınladı ve kabul etti. Bu tarihten sonra tüm ülkeler bu tarihi sahtekârlığa, adil olmayan ticaret uygulamalarına ve tüketicilerin istismar edilmesine karşı kolektif mücadelenin gösterilmesi için bir farkındalık günü olarak kutlamaktadır.
Bu rehber 1999’da ve 2015’de artarda iki kez yeniden düzenlendi. Bu rehberin yayınlanmasının ardından UNCTAD (BM Ticaret ve Kalkınma Örgütü) tarafından bir ‘Tüketicilerin Korunması İçin Hükümetlerarası Uzmanlar Grubu (IGE)’ kuruldu. Bu rehberde 11 yasal (meşru) tüketici gereksinimi saptandı ve bunların nasıl uygulanacağına ilişkin açıklamalar getirildi:
Bunlar aşağıdaki resimde görüldüğü üzere şöyle:
1. Ulaşma: Temel mal ve hizmetlere ulaşma gücü,
2. Kapsayıcılık: Kırılgan ve dezavantajlı tüketicilerin korunması,
3. Güvenlik: Sağlık ve Güvenlik hasarlarından korunma,
4. Ekonomik Çıkarların Korunması: Paranın değeri ve riskler bağlamında tüketicinin çıkarlarının yükseltilmesi,
5. Bilgi Edinme: Bilgiye dayalı seçimler yapabilmek için doğru bilgilere ulaşabilme,
6. Eğitim: Spesifik seçimlerin tüketici işlemleri, çevresel, sosyal ve ekonomik sonuçlarını anlayabilmek için yardım edilmesi,
7. Telafi (Ödünleme): Etkili telafi çözüm hizmetlerinin ve telafi mekanizmalarının elde edilebilirliği,
8. Temsil edilme: Tüketici grupları oluşturabilme özgürlüğü ve ilgili karar verme mekanizmalarında görüşlerle yer alabilme
9. Sürdürülebilirlik: Sürdürülebilir tüketim kalıplarının geliştirilmesi,
10. Gizlilik: Tüketicinin kişisel verilerinin gizliliğinin ve bunların küresel serbest akışından korunması
11. E-ticaret hakları: Tüketicilerin çevrimdışı olduğu gibi çevrim içi olarak da eşit korunması.
Bu yılki ana temada vurgulanan ‘A just transition (Adil Geçiş) genişçe şöyle tanımlanabilmektedir: Düşük karbonlu ekonomiye ve çevresel olarak sürdürülebilir ekonomi ve toplumlara geçişte kimsenin geride kalmaması ya da arkaya itilmemesi, iklim eylemlerini olanaklı kılacak ve BM Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları’nı gerçekleştirilmesini kolaylaştıracaktır.
Geçtiğimiz on yıl kayıtlardaki en sıcak on yıl oldu ve aşırı hava olayları birçok ülkede rutin hale gelerek hayatları ve geçim kaynaklarını altüst etti. Aynı zamanda, biyolojik çeşitliliğin kaybı ve kirlilik gezegen ve insan sağlığı için giderek artan bir tehdit oluşturuyor. Bu krizlerin etkisinin yalnızca çevresel değil, aynı zamanda ekonomik ve sosyal olduğu ve Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları’na doğru ilerlemeyi baltaladığı giderek daha da netleşiyor.
Gezegensel sınırlar içinde kalmak için, yeme şeklimizde, seyahat etme şeklimizde, evlerimizi ısıtma, soğutma ve elektrik sağlama şeklimizde ve satın aldığımız ve kullandığımız ürün ve hizmetlerde temel değişiklikler yapmamız gerekecek. Yine de tüketiciler için sürdürülebilir ve sağlıklı seçimlerin daha erişilebilir, ulaşılabilir ve uygun fiyatlı hale getirilmesi esastır. Ve bu geçişin insanların temel hakları ve ihtiyaçları pahasına değil, bunun yerine ilerleme için bir fırsat........
© CGTN Türk
