3-4 Temmuz tarihleri arasında Kazakistan’ın Astana şehrinde Şanghay İşbirliği Örgütü (ŞİÖ) 24. Devlet Başkanları Zirvesi toplandı. Bu yıl da ŞİÖ genişleme sürecini sürdürdü ve Belarus’u tam üye olarak kabul etti. Böylece, ŞİÖ’nün üye sayısı 10’a ulaşmış oldu. Ayrıca, ŞİÖ, artık Avrupa’nın merkezinde de yerleşmiş oldu. Artık, AB, ŞİÖ ile sınırdaş hale geldi. Bu haliyle, ŞİÖ, dünya gayrisafi milli hasılasının 0’nu dünya nüfusunun da @’ını temsil eder hale geldi. Rusya, Çin, Pakistan ve Hindistan; örgütün dört nükleer gücü. Dolayısıyla dünyanın en büyük nükleer kulübü ŞİÖ oldu. Ayrıca dünyanın yükselen iki büyük ekonomisi olan Çin ve Hindistan yine ŞİÖ içerisinde yer alıyor. Yine dünyanın iki büyük nüfusuna sahip olan Çin ve Hindistan ŞİÖ’dedir. Bunlara ek olarak ŞİÖ bünyesinde büyük petrol ve doğal gaz üreticilerini de barındırarak önemli bir enerji kulübü haline gelmiştir. Bugün Avrasya coğrafyası olarak adlandırılan jeopolitik alan ŞİÖ’nün kontrolü altındadır. ŞİÖ, NATO’nun olmasa bile Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı’nın (AGİT) muadilidir.

Önceki zirvelerde olduğu gibi bu yıl da zirve toplantısından ziyade zirveye katılan liderlerin ikili görüşmeleri daha çok ön plana çıktı. Çin ve Rusya liderleri ve heyetleri arasında ŞİÖ marjında mini bir zirve de toplandı. Hem Çin Cumhurbaşkanı hem Rusya Devlet Başkanı ayrı ayrı zirveye katılmaya gelen diğer liderlerle baş başa görüşmeler gerçekleştirdi. Bu bağlamda, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Rusya Devlet Başkanı Putin ve Çin Cumhurbaşkanı Xi Jinping ile yapmış olduğu görüşme dikkat çekiciydi.

Bunun yanında, Çin Cumhurbaşkanı Xi Jinping’in, Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev ile yaptığı görüşme de dikkat çekiciydi. Özellikle, Orta Koridorun faaliyete geçmesi konusu, Çin ile Azerbaycan’ın temel gündem maddelerinden birisiydi. Esas gelişme Çin ile Azerbaycan arasında stratejik ortaklık anlaşmasının imzalanmış olmasıydı. Bunun yanında Azerbaycan Çin’den dönem başkanlığında ŞİÖ’ye üyelik statüsünün yükseltilmesini de talep etti. Çin de Azerbaycan’ın bu talebine olumlu yanıt verdi. Şimdilik, Azerbaycan’ın bir sonraki üyelik statüsü olan gözlemci üyeliğe yükseltileceğini söyleyebiliriz. Ancak Rusya’nın kontenjanından ŞİÖ’ye üye olan Belarus’a karşılık Çin de muhtemelen kendi kontenjanından Azerbaycan’ın ŞİÖ’ye tam üye edilmesine destek verecek gibi duruyor.

Putin zirvede yaptığı açıklamada ŞİÖ’nün çok kutuplu yeni dünyanın temeli olduğunu söyledi. Çin Cumhurbaşkanı Xi Jinping de benzer bir değerlendirmede bulundu ve çok kutuplu çok merkezli yeni dünyanın yükselişine işaret etti. Ayrıca, ŞİÖ’ye katılan liderler, güçlü bir Birleşmiş Milletler Teşkilatı’nın ve güçlü bir uluslararası hukuk düzenin tesis edildiği bir dünyaya işaret etmişlerdir.

Bu yılki zirvenin onur konuğunun BM Genel Sekreteri olması da tesadüf değildir. BM Genel Sekreteri tüm toplantılara katılmıştır. Zirve sonrası yayınlanan Astana Bildirisi’nde de BM’nin önemine vurguda bulunulmuştur. Halihazırda Çin’in uluslararası güvenlik sorunlarına karşı geliştirmiş olduğu yeni vizyonu küresel güvenlik girişimi temelinde güçlü bir Birleşmiş Milletler ve uluslararası hukuk düzenini öngören bir uluslararası sistemi savunmaktadır. Küresel Güvenlik Girişimi, ŞİÖ tarafından da benimsenmiştir.

Zirveye damgasını vuran bir başka gelişme ise Hindistan Başbakanı Modi’nin zirveye katılmaması oldu. Zirvede Hindistan’ı Dışişleri Bakanı temsil etti. Geçtiğimiz yılki zirve Hindistan’da düzenlenmiş,........

© CGTN Türk