Altı aylık resmi enflasyonun (yüzde 37,57) açıklanmasının ardından işçi ve Bağ-Kur emekli aylıklarının Ocak 2024 dönemi zam oranı belirsizliğini koruyor. Emekli aylıklarında yapılacak artış gündemin en önemli konularından biri. Tahminler ve müjdeler havada uçuşuyor! Konuyu bilen bilmeyen birçok kişi envaiçeşit miktarlar açıklıyor. İşçi ve Bağ-Kur kapsamındaki emekliler ile dul ve yetimlerin zam oranı yasa gereği yüzde 37,57 oldu. Ancak memur emeklileri için durum farklı. Onlar toplu sözleşmeden kaynaklı fark nedeniyle tıpkı diğer kamu görevlileri gibi yüzde 49,25 zam alacaklar.

Böylece İşçi ve Bağ-Kur emeklileri ile memur emeklileri arasında 11,7 puanlık bir fark oluştu. Bu farkın nedeni işçi ve Bağ-Kur emeklilerin yasa ile resmi enflasyona mahkum edilirken memur emeklilerinin zamlarının toplu sözleşmeye bağlanmış olması. Şimdi aradaki farkın giderilmesi için yasal düzenleme yapılması gündemde. Ancak emekli aylıkları öylesine perişan durumdaki sistem dikiş tutmuyor, yapılan pansuman işe yaramıyor. AKP hükümetleri emeklilik sistemini çökerterek emekli aylıklarını sefalet düzeyine düşürdü.

SEFALET AYLIKLARI!

Emekli aylıkları 2006’da kabul edilen ve 2008’de önemli değişiklikler yapılan 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunundaki düzenlemeler nedeniyle dibe vurdu. Özellikle son yıllarda kök emekli aylıklarının çok düşmesi nedeniyle emekli aylıklarında tamamlama işlemi yapılmaya başlandı. Şöyle ki kök aylığı ile tamamlanan emekli aylığı arasındaki fark Hazine tarafından ödenmeye başlandı. Örneğin kök emekli aylığı 6 bin TL olan bir emekliye tamamlama işlemi ile Hazine bin 500 TL ödüyor ve böylece en düşük emekli aylığı olarak eline 7 bin 500 TL geçiyor. Ancak kök aylık değişmiyor. Zam kök aylıklara yapılıyor. Böylece ortaya bir garabet çıkıyor. Kök aylılara zam yapılıp en düşük aylığın tamamlandığı miktar değişmeyince milyonlarca emekli sıfır veya daha düşük zam alıyor. Örneğin Temmuz 2023’te emeklilere yüzde 25 zam yapılmasına rağmen kök aylık 7 bin 500 TL olarak kaldığı için milyonlarca emekli sıfır zam aldı. Ocak 2024’te de aynı tehlike kapıda!

Emekli aylıklarının nasıl dibe vurduğu ve düştüğünü gösteren çarpıcı bir örnek vereyim. Tuhaf ama gerçek! Şu anda ortalama emekli aylığı 7 bin 500 TL’lik en düşük emekli aylığının dahi altındadır! Olur mu demeyin. Oluyor! 2023 yılının 10 aylık SGK verilerine göre ortalama emekli aylığı (dul ve yetimler dahil) 7 bin 214 TL’dir. Ortalama işçi emekli aylığı (dul ve yetimler dahil) 6 bin 951 TL’dir. Üzerini Hazine tamamlıyor ve 7 bin 500’ye yükseliyor Varın gerisini siz düşünün! Bu tablo sosyal güvenlik sisteminin garabetini çarpıcı biçimde ortaya koyuyor.

Emekli aylıklarının perişanlığını ortaya koyan bir diğer veri emekli aylıklarının asgari ücrete oranıdır. 20 yıllık dönemde ortalama emekli aylıklarının ortalama net asgari ücrete oranı ciddi bicinde düştü. 2003 yılında ortalama asgari ücretin yüzde 36 üzerinde olan ortalama emekli aylıkları 2023 yılında asgari ücretin yüzde 28 altına geriledi (Grafik). Bir diğer ifadeyle 2003 yılında emekli aylıklarının asgari ücrete oranını 100 kabul edersek 2023 yılında 59’a geriledi. Emekli aylıklarının asgari ücrete göre düşüşü yüzde 41 oranında oldu. Eğer emekli aylıklarında 2003 düzeyi korunmuş olsaydı 2023 yılı sonunda ortalama kök emekli aylığı 7 bin 214 TL değil 13 bin 538 TL olacaktı. Ocak 2024 artışı bunun üzerine yapılacaktı. Böylece Ocak 2024’te ortalama emekli aylıkları 20 bin TL düzeyinde olabilecekti. Ancak AKP hükümetlerinin izlediği........

© Birgün