Resmi makamların resmi istatistikleri çarpıtması, manipüle etmesi oldukça yaygın bir yolsuzluk türü. İngiliz politikacı Benjamin Disraeli’ye göre üç tür yalan vardı: “Yalan, kuyruklu yalan ve istatistik” Winston Churchill’in de “Ben sadece kendi kurguladığım istatistiklere inanırım” dediği söylenir.

Darrrel Huff tarafından 1954’te kaleme alınan ve Işıtan Gündüz tarafından Türkçeye çevrilen “İstatistiklerle Nasıl Yalan Söylenir” adlı kitap, örnekleri eski olsa da istatistiki verilerin nasıl çarpıtıldığına dair hâlâ güncelliğini koruyan bir çalışmadır.

Pek çok hükümetin çeşitli amaçlarla sistematik olarak resmi istatistikleri tahrif ettiği biliniyor. Medyada resmi istatistiklerde tahrifat yapıldığına dair çok sayıda haber ve iddia yer alıyor. Geçmişte Yunanistan ve İtalya gibi Avrupa ülkeleri, Euro sistemine girmek için bütçe açığı ve devlet borçlarının büyüklüğünü tahrif etmekle suçlandı. 2004 yılında Eurostat, Yunanistan’ın Euro sistemine girebilmek için 1997’den itibaren resmi verilerle oynadığını ortaya koymuştu. Günümüzde Arjantin, Türkiye ve Çin gibi diğer ülkelerin de birçok resmi istatistiği manipüle ettiğine yönelik yaygın iddialar var.

Resmi verilerle oynanması ve resmi verilerin çarpıtılması ciddi bir yolsuzluk türü olarak değerlendirilebilir. Bunun adı resmi evrakta sahtecilik. Özellikle tüketici fiyat istatistikleriyle oynanması çalışanların büyük gelir kaybına yol açıyor. Enflasyon düşük gösterilerek çalışan sınıfların gelirleri reel olarak düşürülüyor ve yoksullaşmaları sağlanıyor. Bu ciddi bir suç ve yolsuzluk türü.

Ancak bu ciddi yolsuzluk türünün soruşturulması ve sorumluların cezalandırılması çok zor olabiliyor, zaman alabiliyor ve bazen de mümkün olmuyor. Yapanın yanına kâr kalıyor. Bilindiği gibi Türkiye’de de enflasyonun yeniden tırmanışa geçtiği son yıllarda resmi enflasyon verileri üzerine büyük tartışma var. Türkiye’de TÜİK enflasyon verilerini çarpıtmakla suçlanırken ve bu konuda yoğun tartışmalar sürerken 7 Ağustos 2024’te Arjantin’den çok ilginç bir haber geldi: Resmi istatistik kurumunun bağlı olduğu Arjantin eski İç Ticaret Bakanı Guillermo Moreno, enflasyon verilerinde tahrifat yapmaktan ve verileri düşük göstermekten suçlu bulundu. Bu davanın ayrıntılarına Buenos Aires Times haberinden göz atalım:

Eski Ticaret Bakanı Guillermo Moreno hakkındaki soruşturma 2007 yılında Sosyal Haklar Meclisi (Asamblea por los Derechos Sociales) adlı hak örgütünün avukatı tarafından yapılan bir şikâyetle başladı. Tüketici fiyat endeksi (TÜFE, CPI) eski direktörü Graciela Bevacqua’nın görevden alınmasındaki usulsüzlükler davada konu olmuştu.

Suçlamalara göre Moreno, dönemin CPI başkanının kendisine istediği türde bilgi vermeyi reddetmesi üzerine Bevacqua’nın yerine Paglieri’yi getirmiş, Paglieri de mağaza fiyatlarının yerine geçmek üzere hükümetin fiyat tavsiyelerini uygulamıştı. Ayrıca, şikayette bulunan hak örgütü, Ocak 2007'den itibaren Arjantin’in TÜİK’i olan Ulusal İstatistik ve Nüfus Bürosunun (INDEC) enflasyon verileriyle oynandığı konusunda da uyarıda bulunmuştu.

Federal savcılar Moreno’nun görevi kötüye kullanma, gizliliği ihlal, kayıt ile belgeleri yok etme ve gerçekleri yanıltıcı şekilde beyan etme suçlarından yedi ayrı........

© Birgün