Gambiya… Afrika’nın en küçük ülkesi…

Batı Afrika’daki 2,64 milyon kişilik bu ülkeyi Yahya Jammeh 1994 ile 2016 arasında demir yumrukla yönetti. Otoriter rejimi, siyasi muhalifleri sistematik olarak hedef aldı. Onları işkenceye, tecavüze, yargısız infazlara, keyfi gözaltılara ve zorla kaybetmeye maruz bıraktı.

Ülke, 2017'den bu yana kasvetli geçmişine yeni bir sayfa açmayı amaçlayan geçiş dönemi sürecinde.

Bu süre zarfında Jammeh, ülkede kurulan Hakikat, Uzlaşma ve Tazminat Komisyonunca (TRRC) en az 240 kişinin kendi yönetimi altındaki devlet görevlileri tarafından öldürülmesinden sorumlu tutuluyor.

Ousman Sonko ise bu rejimin son İçişleri Bakanı. (Senegalli siyasetçi Ousmane Sonko ile karıştırılmamalı)

Jammeh’ın kendisini bakan olarak atadığı 2006’dan Eylül 2016'ya kadar görevi sürdürdü. Jammeh, iktidarı kaybetmesinden kısa bir süre önce İçişleri Bakanının istifasını istedi. Sonko, önce Senegal'e, ardından da İsveç'e kaçtı. Kasım 2016'da İsviçre topraklarına girdi ve sığınma talebinde bulundu.

TRRC’nin suçlamalarında ismi Jammeh’ten sonra ikinci sırada gelen Sonko, İçişleri Bakanı olmadan önce sırayla Cumhurbaşkanlığı Muhafız Birliği Komutanı ve Polis Genel Müfettişi görevlerini üstlenmişti.

***

Sonko, 2008'de Oslo'da Misket Bombalarına İlişkin Sözleşmeyi imzalarken

Sonko kaçtığı ülkede mutlu mesut yaşayacağını düşünürken İsviçreli gazeteciler, kimliğini kamuoyuna açıkladı.

Hemen ertesinde eski Gambiya rejiminin kurbanlarına destek veren sivil toplum kuruluşları ve mağdurlar peşi sıra Sonko hakkında suç duyurusunda bulunmaya başladı. Talepler sonuç verdi, Sonko 26 Ocak 2017’de İsviçre’deki ‘evrensel yargı ilkesi' uyarınca insanlığa karşı suç işlemekle suçlanıp tutuklandı.

Ardından da İsviçre'nin Bellinzona kentindeki Federal Ceza Mahkemesi'nde hakkında dava açıldı. Bu İsviçre yargı tarihinde insanlığa karşı suçlara ilişkin açılan ikinci dava olarak tarihe geçti. Üstelik Sonko, Avrupa'da ‘evrensel yargı ilkesinin’ uygulanmasında uluslararası suçlardan yargılanacak en üst düzey devlet yetkiliydi.

***

Sonko tutuklandıktan 7 yıl sonra, 8 Ocak 2024’te ilk kez hakim karşısına çıktı. İlk duruşmada gündem zaman aşımıydı. Federal savcı insanlığa karşı işlenen suçların zamanaşımına tabi olmadığını, dolayısıyla Sonko'ya yöneltilen suçlamaların hiçbirinin zamanaşımına uğramayacağını söyledi.

Bunun üzerine Sonko’nun avukatları usul tartışmasına girdi. Ancak itirazlar sonuçsuz kaldı ve yargılamaya geçildi. 9 Ocak’taki ikinci duruşmada Sonko İsviçre hapishanesindeki kötü koşullar nedeniyle kan tükürdüğünü söyledi. Tutukluluğunun hayatının en kötü dönemi olduğunu belirtti.

Maddi durumuyla ilgili olarak da artık birikiminin kalmadığını ve ailesinin maddi sıkıntı içinde olduğunu anlattı. Geleceğe dair planıysa Gambiya'ya dönüp 'hukuk' okumaktı.

Mahkeme daha sonra Sonko'nun konuşma yapmasına izin verdi. Sonko suçlu olmadığını söyleyecekti.

İddiasına göre kariyeri boyunca her zaman ülkesine sadık kalmış ve elinden geldiğince ona hizmet etmişti. Ona göre, İçişleri Bakanı olarak........

© Bianet