Bir yazımda Suriye devletinin kurucuları arasında yer alan Faris El-Huri’den (20 Kasım 1877-2 Ocak 1962) bahsetmiştim. Suriye’ye tabi Lübnan Vilayeti, Hasbaya Bölgesine bağlı Kfeir kasabasında Rum Ortodoks Hristiyan bir ailede dünyaya geldi. Faris Suriye’de Bakan, Başbakan ve Halk Konseyi Başkanı görevlerinde bulundu. Kabristanı Suriye’nin Başkenti Dimaşk (Damaskus) veya yaygın adıyla bilinen Şam’dadır. 1923'te Damaskus (Şam) Üniversitesinin kurulmasında yer aldı. Üniversite müfredatını Osmanlı Türkçesinden Arapçaya çeviren akademik grup içinde bulundu. 1936'da Paris'e Fransız-Suriye Antlaşmasını müzakere etmeye gönderilen Suriye heyetinin bir üyesiydi.

Faris el-Huri Amerika Birleşik Devletleri'ni ziyaret eden ve 1945'te Birleşmiş Milletler (BM) açılışında ülkesini temsil eden ilk Suriyeli devlet adamıdır. Suriye, BM’nin ilk 53 kurucu üyesinden biridir. Başı normalden büyüktür. Bir gün Şam’ın meşhur Hamidiye kapalı Çarşısında başına uygun bir fes aramaktadır. Bulmada tam umudunu yitirmişken bir tezgâhta büyük bir fes görür. Fiyatını sorar. Normal feslerin 10 katı ücret istenir. Faris şaşırır ve sorar, “neden diğerlerinden bu kadar daha çok pahalı?” Satıcı, “Faris Bey böyle nadir bir başa uygun bir fes bulmak kolay değil” der. Buna mukabil Faris Bey, “ucuzlat ki alayım. Benden başka uygun bir müşteri bulamazsın. Zira senin de fesine böyle nadir bir başı bulman kolay değil” der.

Suriyeli bir Mesihi olan Faris El-Huri Başbakan iken Suriye Manda yönetiminden sorumlu Fransız orduları Başkomutanı tarafından makamında ziyaret edilir. Fransız komutan, “Ekselansları Başbakan, Fransa Levant’a (Büyük Suriye Coğrafyasına) siz Hristiyanları korumak, yardımcı olmak ve Fransız medeniyetinin bir parçası yapmak için de geldik. Bir Hristiyan olarak bize yardımcı olmak yerine bize karşı mücadele ediyorsunuz. Bizi işgalci, bölücü diye suçluyor ve Suriye’yi terk etmemizi talep ediyorsunuz” sözüne karşılık, “Fransa’nın biz Hristiyanları korumak için buraya geldiğinizi iddia ediyorsunuz. Çoğunluğu Müslüman olan halk ve meclisi tarafından Suriye’nin en yüksek makamına seçilmiş bir Suriyeli Hristiyan’ım. Filistin’den Lübnan’a tüm Suriyeli Hristiyanlar adına Kelime-i Şahadet getiriyorum; “Eş hadu Enna La İlaha İllallah va Eşhedu Anna Muhammed Abduhu ve Resuluhu” diyorum. Artık Fransa’nın Suriye’de korumakla mükellef olduğu bir Hristiyan kalmadığına göre ülkenize dönünüz” derslerle dolu hayati önemde bir beyanda bulunmuştur.

Faris El-Huri, Mustafa Kemal Atatürk’ten 4 yaş büyüktür ve kendisinden 24 sene daha fazla yaşadı. Birinci ve İkinci Cihan Harplerini yaşamış ve Batı sömürge devletlerin en etkili aracı olan etnik ve din-mezhep silahının Şam Coğrafyasında........

© Aydınlık