“İnsanların duygularını etkileyen, düşündüren ve onları başka dünyalara götüren bir film yapmak, benim için oldukça tatmin edici bir deneyim”

MÜNİR KARATAŞ – Uzun yıllardır sinema sektörüne insan kaynağı yetiştiren ülkemizin alanında öncü üniversitelerinden Dokuz Eylül Üniversitesi Film Yönetmenliği ve tasarımı bölümünde sinema aşığı bir akademisyen Doç Dr Ragıp Taranç ile on line bir söyleşi gerçekleştirdik.

Ben çok faydalandım, bu alana ilgi duyan gençlerin de faydalanacağını düşündüğüm bir söyleşİ oldu. Ragıp Taranç, akademisyenliği yanısıra araştırmaları, yayınları ile sektöre katkı sağlarken belgesel, kısa film üretimlerine de devam ediyor.

Deyim yerindeyse Sinema hayatınız. Aynı Üniversitenin sinema bölümde lisan, lisans üstü ve sonrası eğitimlerle akademik kariyeriniz oluşmuş. DEÜ Film Yönetmenliği ve tasarımı bölümünde hocasınız, akademik kişiliğiniz yanında belgeseller, kısa filmler üretiyorsunuz. Akademik makaleler, araştırmalar yayınlıyorsunuz, bana göre nadir özelliklerler bunlar. Kısaca kendinizi tek cümle ile tanımlamanızı istesem ne söylerdiniz?

Tutkularının peşinde koşan gözükara bir şövalye.

Sinemaya yönelik tercihiniz çok bilinçli gözüküyor, çoçukluktan başlayan bir süreç mi merak ediyorum.

Evet. Çocukluğumun Karşıyaka’sında onlarca yazlık sinema vardı. Hemen hemen her gece annem ve babamla bir sinemaya giderdik. Birçok kült filmi izleme şansım öyle olmuştu. Bir de dayım Nevzat Dirik ile komedi filmlerine gitmek büyük keyifti. Kahkahalarının kışlık sinema salonlarını çınlatması çocukluk müziğimdi. O, gerçek bir sinefildi. Photoplay, Hollywood Review gibi dergilere aboneydi. Oyuncuların tüm ilişkilerini ve özelliklerini ajans menajeri gibi bilirdi. Bizsiz gittiği filmleri anlattığında, görmüş kadar olurduk. Tutkular böyle oluştu.

Bir taraftan akademik süreçler, diğer taraftan üretimleriniz, Sinema alanındaki bu istikrarlı çabanızın motivasyonu nedir?

Akademik süreçler, sinema alanında yeni bilgiler edinmeye ve keşfetmeye olanak tanır. Bu istikrarlı çabanın motivasyonu, bir yandan akademik araştırma ve öğrenme sürecinden aldığım keyif ve merak duygusuyla besleniyor. Sinema, benim için sadece bir sanat formu değil, aynı zamanda insan deneyimini anlama ve ifade etme biçimidir. Film, kültür, tarih, psikoloji ve sosyoloji gibi birçok farklı alanın kesişim noktasında bulunuyor ve bu benim için sonsuz bir keşif alanı sunuyor. Diğer taraftan, üretimlerimle de bu alandaki bilgi birikimimi ve anlayışımı pratikte uygulama fırsatı buluyorum. Üretimlerim, sinema alanında yaratıcı bir ifade aracı olarak hizmet eder. İnsanların duygularını etkileyen, düşündüren ve onları başka dünyalara götüren bir film yapmak, benim için oldukça tatmin edici bir deneyim. Film yapmak, iç dünyamı ve dış dünyayı ifade etme ve izleyicilerle paylaşma şansı verir.

İzleyicilerin filmlerim aracılığıyla bir şeyler hissetmelerini, düşünmelerini ve belki de hayatlarında ufak bir değişiklik yapmalarını sağlamak, bu işe olan motivasyonumu arttırıyor. Sonuç olarak, hem akademik süreçlerle beslenen bir bilgi açlığı hem de yaratıcı üretimlerle ifade etme arzusu, sinema alanındaki istikrarlı çabamın temel motivasyonunu oluşturuyor.

Aslında sinema eğitimimizde bize yön veren rahmetli Bilgin Adalı, rahmetli Oktay Kutluğ ve Faruk Kalkan’ın katkıları çok olmuştur. Faruk Kalkan biz üçüncü sınıftayken TRT İzmir Televizyon yapımcılığında “Dost Eller” adlı bir televizyon dizisini yönetmenliğini yaptı. Dizi Film Kıbrıs Barış Harekâtını anlatıyordu. Çıkarmayı bire bir Foça’daki Amfibi birliği ile gerçekleştirmişti. Hocamız ekibini öğrencilerden kurmayı tercih etti ve bizler için büyük şanstı. Ben prodüksiyon amirliği yaptım çok şey öğrendim. Oyuncuların çoğunluğunu da Fakültemiz tiyatro oyunculuk bölümünden seçmişti. İzmir televizyonu ekibi Mehmet Kaya, Ersin, Kazım Atakan, Sefa Acar ve Taner Salman’ın katkıları çok oldu. Burada kurumlar arası iletişimi çok boyutlu yaşamıştık.

Oğuz Makal ‘da yaşamımda önemli bir katkısı ve etkisi vardır. Ömer Kavur, Atıf Yılmaz,Onat Kutlar, Yavuz Özkan Sinan Çetin gibi birçok yönetmenle yolumu kesiştirdi. On yıl boyunca Sinema-TV Bölümü olarak düzenlediğimiz Uluslararası İzmir Film Festivali Başkanlığını yapan Makal ile yaşadığımız anılar paha biçilmez deneyimlerdir. Burada yaşadıklarım benim altyapı motivasyonu sağladı. Hatta 1993 yılında Faik Kartelli ile birlikte Türkiye’nin Üniversite yapımı “Bir Düğün Masal”ını yönettik. Başrollerinde Gülsen Tuncer ve Şener Kökkaya oynadı ve görüntü yönetmeni ve kurgu dahil tüm ekibimiz öğrencilerimizdi. Filmi 35mm çekmiştik.

* Bir üniversite yapımı diye söz ettiğiniz Düğün masalı filminin yapım sürecini merak ettim. Bu deneyiminizi anlatabilir misiniz?

1990 yılında yine öğrencilerimle birlikte çektiğim “İzmir İzmir” adlı docudrama ile 1992 yılında Ankara Film Festivalinde En iyi Belgesel Film Ödülünü almıştık. Hatta rahmetli Yavuzer Çetinkaya jüri gerekçesinde “Bulutsuzluk Özlemi’ni anlatan ve gösteren bir film diyerek bizi yüreklendirmişti. Aynı yılın Mayıs ayında ,o yıllarda Alsancak Stadyumunun yanındaki fakülte binasında Zühal Çetin Özkan, Dilaver Bayındır, Onur Çakaloz ve Faik Kartelli ile Bir Düğün Masalı’nın senaryosu tartışırken pencereden içeri bir kırmızı balon yandaki provadan kaçarak bizim odaya girince bir cesaret ile Kültür Bakanlığına başvurduk.

Teşvik Komisyonu o yıllarda karşılıksız olarak verilen tanıtım fonundan 300 bin lira vermişti. Hatta bu filmi bitirip bitiremeyeceğimize dair bahis oynayan komisyon üyeleri bile vardı.

O paranın tamamı Ayvalık’taki konaklama ve filmin 35 mm negatifine gitti. Kamerayı o yıllarda Ankara’da varolan FRTM’den ödünç aldık.Belgesel film için yapılmıış özel bir omuz ARRİ kamerasıydı. Paketi hiç açılmamaıştı.

Filmi bizim yapıp yapamayacağımız oyuncuları içinde tereddüt meselesiydi.Bir akademisyen ve öğrencileri…Sonunda Bizi her zaman yanımızda olan Gülsen Tuncer ve Şener Kökkaya büyük bir güvenle destekledi.İzmir Devlet Tiyatrosundan Evren Serter.Ankara Ekin Tiyatrosundan Derya Herek2in yansıra ilk Esin Varlıyağcı ve Şafak Sezer’in özverili çabaları ile 12 günde gerçekleştirdik.Filmin ışık ekibi Gürcan Keltek.Raşit Çelikezer ve Cem Sürücü yapmaktaydı. Şeflari de Levent Berber di.Bölüm Başkanımız Prof.Dr.Özdemir Nutku ‘da bizi kırmayarak kamera karşısına geçti.

Filmin kurgu ve post prodüksiyon süreci de sancılı olacaktı.Negatifler stüdyo bulana kadar buzdolabında bekledi.Ağustos başınd a Necip Sarıcı bize sahip çıktı ve Yeni Lale Stüdyosunun kapılarını açtı. Kurguya yine öğrencim Aziz Bahadır Özkan’ı ilk defa 35 mm kurgu masaına oturtmuştum.Filmin özgün müziklerini eşim Berrak Taranç yapacaktı.

Necip Sarıcı’nın yüreklendirmesi ile Antalya Altın Portakala katıldık.Sektör dışı bir yapı olarak dışlandık,”akademisyenler” film çekmesin deyenlerin saldırısına uğradık.1994 yılında Romanya da Costineşti Film Festivaline kabul alıp dikkate değer ilk film seçilince ve İki denizin Yaratıcı Kadınları........

© Açık Gazete