Prisustvo bezbednosnih i obaveštajnih službi na filmu i televiziji ima narativnu logiku, koju ne treba preterano mistifikovati: priče koje prate delovanje takvih organizacija mogu da budu zanimljive i napete, sa likovima razapetim između tajnih i javnih identiteta i prostorom za tretman brojnih političkih, društvenih ili psiholoških tema.

S druge strane, potpuno je opravdano verovati da obaveštajne i bezbednosne službe nisu ravnodušne prema tome kako su prikazane u medijima, pa i u fikcionalnim, igranim sadržajima, te da su spremne da utiču na način na koji su predstavljene ili da umetničke, zabavne i medijske forme koriste kao sredstvo uticaja na javno mnjenje, pa možda i određene instance moći u svojoj ili tuđim državama.

Tretman službi u igranim filmskim i televizijskim proizvodima može biti raznovrstan: od nesporno pozitivnog, u kom su službe i njihovi pripadnici predstavljeni kao profesionalni, etični i patriotski opredeljeni, bez mnogo problematizovanja njihove delatnosti; kroz načelno pozitivan pristup, ali koji povremeno problematizuje i kritički se odnosi prema nekim aspektima obaveštajnog i bezbednosnog rada, od etičkih kvaliteta pojedinih pripadnika službi, spornih političkih naloga koje dobijaju i propusta u radu, do etičkih dilema i dilema lojalnosti kod operativaca ili agenata.

Takođe, postoje i primeri naglašeno kritičkog pristupa radu službi, u kom dominiraju negativne konotacije njihovog delovanja, pa sve do sistemski negativnog predstavljanja.

Nije slučajno da su narativi o pripadnicima službi najpre afirmisani u britanskim filmovima i serijama, od kojih je najpoznatiji filmski serijal o Džejmsu Bondu. To svakako možemo dovesti u vezu sa dominacijom anglosakosnske popularne kulture u drugoj polovini prošlog veka, kao globalnog fenomena, koji je brzo poprimio karakter privilegovanog oružja „meke moći“, kao i sa globalno usmerenim pretenzijama britanske politike, kojima je dobro došao i ovaj oblik afirmacije i legitimizacije.

Ovo je svakako doprinelo širenju mistifikacije o sveprisutnosti britanskog uticaja u svim svetskim dešavanjima, kao i sklonosti britanske države da deluje i svoje interese ostvaruje podzemnim, tajnim, spolja nevidljivim kanalima, ili preko posrednika, a ne uvek sredstvima vidljive fizičke prinude.

Takođe, u britanskoj književnosti, filmu i televiziji, zbog velike prisutnosti ovakvih tema, najpre je došlo i do njihovog raslojavanja, te smo već navikli i na psihološki rafinirane, socijalno i politički relevantne i ideološki ambivalentne ili izrazito osvešćene proizvode britanske proizvodnje ovog tipa (romani Grejama Grina, Džona Le Karea i njihove adaptacije, na primer).

Što se tiče dobiti koje službe mogu da imaju od promocije ovakvih sadržaja, ona je višestruka, uz napomenu da je u našoj epohi neupitno pozitivan pristup radu službi sve manje uverljiv za širu publiku i samim tim sve manje receptivno (time i propagandno) efektan.

Dakle, dobiti mogu biti od........

© Нови Стандард