Duygu ve düşüncelerin en güzel, en etili, en içten, en duygulu anlatımıdır, şiir. Her şiir başka türlü söylenmeyen bir dildir. Her şiirin yapısına uygun bir estetiği vardır. Bu nedenle her şiir özgündür. Şiirin olmazsa olmazı ahenk yani ses ve ritimdir. Şiirde ses akışı, söyleyiş güzelliği yaratmak ustalık işidir.
Şiirde ahengi dış ve içi öğeler olarak ikiye ayırarak incelersek daha iyi anlamış oluruz. Bazı özgür koşuk (serbest şiir) tarzı şiirlerle beyit, dörtlük, kıta vb. birimlerle yazılan şiirlerdeki ölçü ve uyak örgüsü şiirin dış ahengini oluşturur. Ölçü ya parmak hesabına ya da hecelerin açık ve kapalı dizilişine göre hece ya da aruzdur. Dize sonlarındaki tek, iki, üç ses benzeşesi ve yinelenen sözcük ve eklerden oluşur uyak düzeni. Hece ölçüsü halk şiiri geleneğinden gelir, aruz ölçüsü divan şiiri geleneğinden.
İç ahenk dizlerde yer alan ikilemeler, yinelemeler (tekrir) ve sözcüklerdeki asonans ve aliterasyon denilen ses değerleridir. Bu unsurları birebir göstermek için ilkin bozkırın tezenesine kulak verelim:
Gönül dağı yağmur boran olunca
Akar can özümden sel gizli gizli
Bir tenhada can cananı bulunca
Sinemi yaralar dil gizli gizli

Dost elinden gel olmazsa varılmaz
Rızasız bahçenin gülü derilmez
Kalpten kalbe bir yol vardır görülmez
Gönülden gönüle yol gizli gizli…
Dörtlülerdeki ölçü ve uyaklar şiirin dış ahengini oluşturmuş. Şiir “6 5” ya da “4 4 3” duraklı on birli hece ölçüsüne göre yazılmış. İlk dörtlük “----a / ----b / ----a / -----b” şemasıyla gösterildiği gibi çaprak uyaklıdır: ol- unca / sel gizli gizli / bul-unca / dil gizli gizli. Birinci ve üçüncü dize sonlarındaki “/-olunca / -bulunca“ sözcüklerindeki “l”ler yarım uyak “-unca” lar rediftir. İkinci ve dördüncü dize sonlarındaki dil- gizli gizli / yol gizli gizli söz öbeklerindeki “l”ler yarım uyak; “gizli gizli” ikilemeleri rediftir. Diğer dörtlüğün dize sonlarındaki “var- ılmaz / der- ilmez / gör- ülmez” sözcüklerinde yine “l”ler........

© Yeşilgiresun