‘Türk Dilinin En Az Beş Bin Yıllık Geçmişi Bulunmaktadır’

Prof. Dr. Ahmet Bican ERCİLASUN Açıkladı;

‘Türk Dilinin En Az Beş Bin Yıllık Geçmişi Bulunmaktadır.’

Oğuz Çetinoğlu: Türk bengü taşları* hakkındaki değerlendirmenizle mülâkatımıza başlayabilir miyiz Hocam?

Prof. Dr. Ahmet Bican Ercilasun: Türk bengü taşları, şu anda yüz milyonlarca Türk’ün konuşup yazdığı dilin bilinen ilk metinlerinin yazılı bulunduğu taşlardır. Türk Kağanlığı* döneminde, 8. yüzyılın birinci yarısında Orhun ve Tola ırmakları* kıyılarında dikilmiş bulunan anıtlardan oluşur.

Çetinoğlu: Tonyukuk*, Kül Tigin* ve Bilge Kağan*… Türk bengü taşlarında öne çıkan üç isim… Türk târihindeki yerleri ve değerleri hakkında neler söylemek istersiniz?

Prof. Ercilasun: Tunyukuk, 682 yılında Türkleri Çin tutsaklığından kurtaran iki kişiden biridir. İlteriş Kağan*’la birlikte verdikleri çetin fakat akıllı mücadelenin sonunda Türk Kağanlığını (Kök Türk hanedanını) yeniden canlandırmışlardır. Kutsal Ötüken bölgesini yeniden ele geçirerek devletin sınırlarını Çin Denizi* ve Kadırkan Dağları*’ndan Seyhun kıyılarına ve daha güneyde Ceyhun kıyılarına dek uzatmışlardır. Ülkenin kuzey sınırları Baykal Gölü*’ne, güney sınırları Sarı Irmak ve Tibet’e ulaşmıştır. Tunyukuk; İlteriş ve Kapgan Kağan*’la birlikte, bu başarının en önemli üç isminden biridir.

Hatıralarını ve yaptıklarını 720 yılında iki taş üzerine yazdırmış, böylece Türkçenin bilinen ilk târihçisi ve hatıra yazarı unvanını da almıştır.
İlteriş zamanında ve Kapgan’ın ilk yıllarında devletin başveziri, başdanışmanı, ordu komutanı olan Tunyukuk aynı zamanda istihbarat teşkilatının da başıdır. Çin sarayında ve diğer komşu ülkelerde görev yapan geniş bir istihbarat ağına sahipti.

Bilge Kağan, Kapgan’ın son yıllarında dağılmaya yüz tutmuş devleti yeniden toparlayan ve 716-734 yılları arasında Türk Kağanlığı’nı 18-19 yıl başarıyla yöneten büyük hükümdardır. Gerektiği zaman savaşarak, gerektiği zaman ittifaklar kurarak Çin tehlikesine karşı ülkeyi başarıyla yönetmeyi bilmiştir.
Bilge Kağan’ı târihe mal eden ise kardeşi Köl Tigin adına diktirdiği anıttır. 732 yılına ait anıt, hükümdarane ve coşkun üslubuyla dikkati çeken önemli bir târih kaynağıdır. Özellikle anıtın metnindeki millî ruh önemlidir. Metinde geçen birçok satırlar, Türk milliyetçilik târihinin en önemli belgeleri arasındadır. Bilge Kağan, Tunyukuk’la birlikte Türk dilinin bilinen ilk metinlerinin yazarıdır.

Köl Tigin, Türk kahramanlığının sembol isimlerinden biridir. Amcası Kapgan’ın ölümü üzerine, Kapgan’ın çocukları tahta oturunca bir darbeyle onları devirmiş ve kendisinden bir yaş büyük ağabeyi Bilge’yi tahta oturtmuştur. Bilge’nin ısrarlarına rağmen tahtı kabul etmeyen Köl Tigin aynı zamanda bir feragat örneğidir. Ağabeyi Bilge’nin onun adına diktirdiği taşta, Köl Tigin’in savaşçılığı destanî bir üslupla anlatılır.
Tunyukuk’un ölümünden az önce, 725 yılında Türk Kağanlığı’na gelen bir Çin elçilik heyeti, Köl Tigin’in kahramanlığına, Bilge Kağan’ın sakin ve akıllı bir hükümdar olduğuna, Tunyukuk’un kurnazlığına dikkat çeker.

Çetinoğlu: Türk bengü taşlarındaki Türkçenin ifâde gücü ihtişamına kısa zamanda ulaşılamayacağı söyleniyor. Tahminlerinize göre, Türkçenin o ihtişama ulaşması için ne kadar zaman geçmiş olmalı?

Prof. Ercilasun: Evet. Bengü taşlarda son derece gelişmiş bir dil vardır. Dil bilimci Doğan Aksan*’a göre anıtlarda geçen kelimelerin % 33’ü soyut kavramların........

© tarihistan.org