*Görsel betimleme: Fotoğraf, Surp Sarkis Ermeni Kilisesi'nin içerisinden bir fotoğraf var. Yapının içinde, büyük kemerli geçişler ve sütunlar yer alıyor. Zeminde kuru otlar ve bitkiler görülüyor.

Kaynaklara göre eski kentin Güneybatı kanadında o yıllarda da adı Alipaşa Mahallesi olan bölgesinde 1515 yılında inşa edilen Surp Sarkis Ermeni Kilisesi, "Ermenilerin Ruhani Merkezi" olarak kabul ediliyor.

Osmanlı Devleti himayesinde Diyarbakır’ın iki büyük okulundan biri olarak inşa edilen Surp Sarkis Kilisesi ve bünyesinde Teoloji (Tanrı Bilimi) derslerinin verildiği okul, 1894-95’te kentte ağırlıklı olarak Hristiyan tebaaya yönelik yaşanan büyük çarşı yangınında tamamen yakılan, ancak daha sonra yeniden inşa edilen kilise, Birinci Dünya Savaşı’nda Almanya’dan gelen subayları için kışla olarak da kullanılır.

1915 Büyük Felaketi’nden sonra kilisenin bir kısmı Çeltik Fabrikası’na dönüştürülür. Bu sebeple adı "Çeltik Kilisesi" olarak da bilinen Surp Sarkis Ermeni Kilisesi, bir dönem deve ahırı ve tahıl ambarı olarak da kullanılır.

1960’ta da Ermeni Cemaati’ne devredilir. Yaklaşık dörtbin m2 üzerine kurulu olan ve haylidir harap kilisenin mülkiyeti Surp Giragos Ermeni Vakfı’na ait. Kimi kaynaklara göre Ermeni katoliklere, kimi kaynaklara göre de Ermeni Gregoryenler'e aittir.

Yapı, Diyarbakır'ın çok kültürlü yapısal kimliğine uygun beşyüz yıllık bir mekândır. Adı tam yüz yıldır artık Çeltik Kilisesi olarak anılan mekânı Max Von Berchem Amida adlı eserinde, 1510’larda Osmanlı tebaası olan Amidli (Diyarbekirli) Ermenilerin o tarihlerde bu kiliseyi yaptırdığını, adının da Surp Sarkis olduğunu ifade eder.

Fransalı arkeolog profesör Albert Louis Gabriel, Voyages Archeologiques dans la Turqie Oriental (Şarki Türkiye'de arkeolojik gezileri ) adlı eserinde ise yapının Hızır İlyas kilisesi olduğunu söyler.

Kilise, şehri çepeçevre kuşatan surların güneyinde Mardin Kapı yakınlarındadır. XIX yüzyılda da varlığını sürdüren kilise Ermeni cemaatine aitti Kasım başları 1839........

© Bianet