Diğer

T24 Haftalık Yazarı

10 Kasım 2024

Brezilya, Rusya, Hindistan ve Çin tarafından 2009'da kurulan örgüte bu ülkelerin baş harflerinden ilham alınarak BRIC denildi, sonradan Güney Afrika'nın katılmasıyla BRICS oldu. Yakın zamanlarda Mısır, Etiyopya, İran, Birleşik Arap Emirlikleri ve Suudi Arabistan da üyeliğe kabul edildi.

BRICS'in ekonomik büyüklüğü 29,5 trilyon dolar. BRICS üyeleri küresel gayrisafi milli hasılanın yüzde 26'sına, dünya ticaretinin yüzde 20'sine, tahıl üretiminin yüzde 40'ına, petrol üretiminin yüzde 43'üne ve küresel maden rezervlerinin yüzde 60'ına sahip. Çin'in 20 trilyonluk gayrisafi milli hasılası kendinden sonra gelen dört ülkenin toplamından iki kat daha büyük.

Geçenlerde gerçekleşen BRICS zirvesinde konuşulması beklenen Türkiye'nin üyelik başvurusunun ertelendiği, bunun 2025'teki zirveye bırakıldığı söylendi. Bize de Avrupa Birliği'nden sonra önünde bekleyecek ikinci bir kapı çıktı. Zengin demokratlar kulübünün bizi almamasını anlıyorum ama daha fakir otokratlar kulübünün de bize soğuk davranması bana evde kalmış kız sendromunu hatırlatıyor.

BRICS üyelerinin Türkiye'nin olası üyeliğine çeşitli nedenlerden ötürü çekinceli davrandıkları biliniyor. Rus Dışişleri Bakanı Lavrov BRICS üyelerinin şu aşamada genişlemeye sıcak bakmadıklarını söylemişti. Türkiye'nin NATO üyeliğinden ve AB adaylığından söz eden bakan BRICS'e üyelik için ne olduklarını tanımlamadan ortak değerleri paylaşmanın gerekli olduğundan bahsetti. Tabii ki bu ortak değerler Türkiye'nin Ukrayna'ya silah göndermesini ve Rusya'ya uygulanan yaptırımların büyük bölümüne katılmasını kapsamıyor.

Ancak Ukrayna savaşı sonrası uygulanan yaptırımlardan sonra Rusya'nın Türkiye'ye ihtiyacı artmıştı. Türkiye de enerji açısından Rusya'ya çok bağımlıydı. Rusya S-400'leri Türkiye'ye satarak tek bir mermi harcamadan, üstelik 2,5 milyar dolar kazanarak NATO'nun güney kanadını bombalamıştı.

Türkiye'nin bu yüzden F-35'lere ve modernize edilmiş F-16'lara sahip olamaması bence NATO'nun kendi ayağına sıkması ve Putin'in göbeğini biraz daha kaşıması demektir.

Öte yandan hükümet BRICS başvurumuz hakkında fazla konuşmamayı tercih ediyor. Türkiye'nin asıl amacının dünya ticaretinden daha fazla pay almak ve bu arada Avrupa Birliği ile olan ilişkilerde BRICS'i bir koz olarak kullanmak olduğu biliniyor. BRICS'in ülkemizin içinde olduğu Batılı örgütlere alternatif bir yapısının olmadığı, askeri angajman içermeyen ekonomik ve siyasi bir topluluk olduğu iddia ediliyor. "Kayma yok, denge var" deniyor. Oysa BRICS'in içinde yayılmacı emelleri olan Batı düşmanı otokrat büyük ülkeler var.

BRICS’in Türkiye’nin katılımını kabul etmemesinin arkasında bazı ekonomik, siyasi ve stratejik faktörler bulunuyor.

BRICS ekonomisi gelişmekte olan, aynı zamanda bölgesel veya küresel bir etki yaratabilen büyük ekonomileri bir araya getiriyor. Türkiye’nin ekonomisi ise BRICS ülkelerine kıyasla daha istikrarsız sayılabilecek bir yapıya sahip. Özellikle son yıllarda Türkiye'nin yaşadığı yüksek enflasyon, döviz krizleri ve cari açık gibi sorunlar ülkenin BRICS’e katılımının diğer üyeler açısından riskli görülmesine neden oluyor.

BRICS’in üyeleri arasında Çin ve Rusya gibi küresel güçler bulunurken bu ülkelerin dış politika yönelimleri Türkiye’nin bazı stratejik hedefleriyle uyuşmuyor. Türkiye NATO üyesi olması sebebiyle Batı ile stratejik ortaklık ilişkisi yürütüyor. Türkiye'nin son yıllarda Batı’dan bağımsız bir dış politika geliştirme çabaları bulunsa da NATO üyeliği ve Avrupa Birliği ile ilişkileri BRICS üyeleri açısından bir belirsizlik yaratıyor. Özellikle Rusya ve Çin gibi BRICS üyeleri blokun dış politika yönelimlerinde Batı’dan bağımsız bir çizgi izlemeyi tercih ediyor ve Türkiye'nin dengeli ilişkisi BRICS içinde uyumsuzluk riski olarak görülebiliyor.

BRICS uluslararası arenada ekonomik ve politik dengeyi sağlamak isteyen ülkeleri temsil ederken özellikle Çin ve Rusya'nın bu blok içindeki hakimiyetlerini koruma isteği dikkat çekiyor. Türkiye gibi nüfus ve ekonomi açısından güçlü bir ülkenin katılımı BRICS’in mevcut dengelerini değiştirebilir. Çin ve Rusya BRICS içinde nüfuzlarını korumak ve ortak karar alma süreçlerini kontrol altında tutmak isterler. Türkiye’nin üyeliği BRICS içindeki karar alma süreçlerinde karmaşıklık yaratabilir ve blokun mevcut büyük oyuncularının etkisini azaltabilir.

Unutmayalım ki Avrupa Birliğinin de Türkiye'nin üyeliğine soğuk bakmasının en önemli nedenlerinden biri Türkiye'nin........

© T24