Diğer

T24 Haftalık Yazarı

29 Eylül 2024

Sirke çok kültürde farklı koşullara uyum sağlayarak değişebilen çok yönlü bir ürün olarak çok farklı amaçlarla kullanılmış, insan doğadan topladıklarını sirke yaparak da değerlendirmiş.

Sirkenin tarihi üzerine yapılan çalışmalarda insanın sirke ile tanışmasını 10 bin yıl öncesine hatta firavunların bile olmadığı Mısır yaşamına götüren tezler var ama günümüze ulaşan Babil papirüsleri üzerinde yapılan araştırmalarda sirkenin M.Ö. 5000 civarında kullanıldığı görülmüş. Aynı yıllarda Perslerin de sirkeyi bildikleri kanıtlanmış.

Babilliler hurma sirkesini hem koruyucu hem de çeşni olarak kullanmışlar; sirkeye farklı otlar ve baharatlar ekleyerek tatlandırmayı denemişler.

Sirke, Anadolu ve çevresinde Hitit, Sümer, Yunan ve Roma medeniyetleri tarafından da üretilerek yoğun olarak kullanılmış; Mezopotamya kültürlerinde “ekşi bira” olarak adlandırılmış.

Antik Mısır uygarlığı üzerinde yapılan arkeolojik çalışmalarda 5000 yıl önceye tarihlenen küplerde sirke izlerine rastlanılmış. Alınan DNA örneklerinde sirke karışımları bulunmuş; 11. ve 13. hanedanlardan kalma Mısır mezar resimlerinde görüldüğü şekliyle insanların farklı sirkeler yaptığı anlaşılmış. Antik Mısır diline sirke “hequa” olarak geçmiş.

Çin'de, Zhou Hanedanlığı (M.Ö. 1046-256) döneminde Kraliyet hanesine yakın çok sayıda sirke üreticisi varmış; Çin sirkeleri hem gıda hem temizlik hem de tıbbi amaçlarla kullanılıyormuş.

Antik çağda yaşayanlar, sirkenin olağanüstü şekilde çok yönlülüğünü keşfedince onu "fakirin şarabı" olarak değerlendirmişler ve her öğünün bir parçası olarak tüketmişler. Yoksul halkın düğünlerinde, dini törenlerinde ve toplu kutlamalarında ferahlatıcı bir sıvı karşımı olarak sirke ikram edilmiş; şifa verdiği inancıyla sirkenin doğadan gelen özü üzerine övgüler düzülmüş.

Mısır, Babil, Pers ve tüm Mezopotamya halkı sirkeyi şifa ve gıda maddesi olarak tüketmeleri yanında yiyecekleri korumak için de kullanmışlar, gıda maddelerinin uzun mesafeler boyunca taşınabilmesini sirke sayesinde mümkün kılmışlar.

MÖ 3000 civarında, ev yapımı sirke kademeli olarak farklı kültürlere yayılmış; MÖ 2000'li yıllara gelindiğinde sirke üretimi büyük ölçüde ticari hale gelmiş, Serinletici bir içecek yapmak için suyla karıştırılması yanında antik çağın çiftçileri ve gezginleri tarafından sirke yaygın olarak kullanılıyormuş.

Tarihi de kullanımı kadar ilginç ve çok yönlü olan sirkenin ilk kez nasıl ve nerede bulunduğuna dair çeşitli görüşler var. Bu konuda yazılanların çoğu tembel bir şarap işçisinin ihmali ve gerekeni yapmayı unuttuğu için şarabın bozulması üzerinde yoğunlaşıyor. Binlerce yıl öncesinin insanlarının şarap kabını çok uzun süre açık bıraktıklarında ya da muhtemelen uygunsuz şekilde depoladıklarında şarabın hava alıp oksijene maruz kalması durumunda ekşidiğini, tat değiştirdiğini fark ederek tesadüfen keşfedilmiş olduğunu söyleyenler de çoğunlukta.

Genel kanı o ki, sirke muhtemelen ilk olarak şaraptan yapılmış. Bu tanımın geleneksel olarak benimsenmesinden olsa gerek sirke, "ekşi şarap" anlamına gelen Eski Fransızca “vinaigre” kelimesinden türemiş; İngilizceye “vinegar” olarak geçmiş.

Sirke; şarabın asetik asit fermantasyonuna uğraması veya bileşiminde şeker bulunan kuru veya yaş meyvelerden elde edilen özsuların bazı işlemlerle önce etil alkol fermantasyonuna, ardından asetik asit fermantasyonuna........

© T24