Diğer

T24 Haftalık Yazarı

24 Mart 2024

Geçen gün Katalonya sahillerinde yarışan bisikletçileri görünce aklıma Nâzım Hikmet ve İspanya İç Savaşı geldi.

Şair, 1936'da başlayan savaşı başından itibaren yakından izliyordu. Akşam gazetesinde Orhan Selim imzasıyla kaleme aldığı yazılarını, 1937'de Tan gazetesinde "Adsız Yazıcı" imzasıyla sürdürmüştü. Aynı yıl yazdığı Talihsiz Yusuf'un gemisiyle Barselon'a Seyahat şiirinin Karanlıkta Kar Yağıyor bölümü yine İspanya'daki savaşa dairdi.*

Yazdığı dört romandan üçüncüsü olan Yaşamak Hakkı, Akdeniz kıyısındaki bir İspanyol şehrinde, 18 Temmuz 1936 cumartesi günü başlar.

Roman 1 Ocak 1938'de HABER- Akşam Postası'nda yayımlanmaya başlar. Ne var ki sadece 22 gün yayımlanabilir. 17 Ocak'ta gözaltına alındığında bıraktığı stoklar sadece beş gün yettiği için 22 Ocak 1938 cumartesi günü gazeteyi alanlar, tefrikanın sonunda şu açıklamayı görürler:

"Bitmedi... Nâzım Hikmet'in 'Yaşamak Hakkı' romanından elimizde müsvedde kalmamıştır. Tevkifi dolayısıyla kendisinden yazı almak imkânsız olduğundan tefrikaya devam edemiyoruz."

Romanın yayımlanan son bölümüne geldiğimizde başladığı günün devam ettiğini görürüz. Zira 18 Temmuz, modern İspanya tarihinin en kritik günlerinden biridir. 17 Temmuz'da Fas'ta isyan eden İspanyol garnizonunun kumandasını alan General Franco, ertesi gün seçilmiş Cumhuriyet hükümetine karşı savaş ilan etmiştir.

Yazarı tutuklandığı ve sonraki yıllarda da devam etmediği için Yaşamak Hakkı'nın sonunu bilmiyoruz.** Gerçek hayatta neler olduğunu bilsek bile, Halk Cephesi üyesi Don Pedro'nun, onun kayınbiraderi Falanjist Antoniyo'nun, ressam Rodrigo'nun ve diğer karakterlerin kaderini öğrenemiyoruz. Akıbetini öğrendiğimiz tek kişi, sokak çatışmalarında mitralyöz ateşiyle öldürülen çiçekçi Donya Mariya oluyor.

Nâzım Hikmet'in kalbi en başından beri Cumhuriyetçilerden yanadır ama hayat gönlüne göre vermez. Cumhuriyetçi ordunun 1 Nisan 1939'da teslim olduğu haberini cezaevinde alır. İspanya, hayatında kırık bir hatıra olarak kalır. Ölmeden bir yıl evvel yazdığı İspanya şiirinde hem gençliğini hatırlar hem de "İspanya bir kanlı güldür göğsümüzde........

© T24