Günlerdir batan gemideki mürettebat, altın madeninde göçükte kalan işçileri konuşuyoruz. Ondan üç beş gün önce Türkiye’nin neredeyse üçte birini yutan depremde yitirdiklerimizi andık. İnsan hayatının hiç para etmediği bir devir. Her gün ya bir kutlu gün ya bir kaybın yıl dönümü. Psikolojimizin sağlam kalması gerçekçi değil. Metrikler yalnızca iyi ile kötü, güzel ile çirkin arasında. Bir renk görmeyi bıraktım, gri yok.

Kimiz biz, bu yerküredeki değerimiz ne diye sorar mısınız kendinize? Çekinmeyin, tarif etmeye çalışın alt alta yazacak bir ortak payda bulabilecek misiniz? Denemeyi birlikte yapalım mı;

Yerli uçağımız göklerde… yerli otomobil sokaklarda, bir ayağımız uzayda… ağzımız kulaklarımızda. Mucize! Bir nevi küreseliz biz. Toprak altı zenginiyiz! İlk medeniyetler bizim topraklarda… Maden şirketinin yabancı yöneticisi ne güzel söylemiş, “…biz altın çıkardık onlara siyanür kaldı...” en yüksek siyanür değeri olan topraklar da bizim(!).

Dolaşım serbest ama…

Durmak yok denemeye devam; bir nevi küresel Türkiye’yi mal, insan, bilgi ve para dolaşımında tarifleyelim. Türk vatandaşı için Schengen Bölgesi, ABD, İngiltere gibi pek çok coğrafya girişte vize şartı arıyor. Vizesi olanlar bile sınırdan geçerken Türk olduğu için, kenara çekilerek incelemeye tabi tutuluyor. Ama prensipte serbestçe dolaşıyoruz. Örneğin gidebilene Yunan Adaları bu yaz da vizesiz. Ayrıca daha birçok ülkeyle vizesiz seyahat anlaşmamız bulunuyor… Sorun şu ki, çoğunluğun koşarak gitmek istediği yerler değil bunlar. Fakat insan dolaşımında Türkiye’ye gelmek Türkiye’den gitmekten kolay. 2023 resmi rakamlarına göre 4 milyon göçmenle güzelce yaşıyoruz… Türk malları da prensipte serbest dolaşıyor. Türkiye, Gümrük Birliği üyesi (1996). AB’yle prensipte gümrüksüz ticaret yapılabiliyor. Kaldı ki birçok ülkeyle de serbest ticaret anlaşmasına sahip. Hijyen standartlarına, üretim kurallarına, karbon ayak izine vb uygun olan mallara dolaşım sorunsuz… domatesten cıvataya kural tanımayan mallarımız gümrüklerde çürüyor. Bilgi altyapımız kağıt üzerinde iyi. Turkcell için NewYork Borsası’nda GONG çaldığında ne gururlandık anımsayın… İnternet erişimi var mı var, hızı düşük, veri ne iniyor ne çıkıyor… Neredeyse herkesin iki telefonu var, susmadan konuşuyoruz… ülkede telefonun çekmediği yer de çok. Medya da var, serbest yasaklı olarak ikiye bölünüyor. 2023 Sınır Tanımayan Gazeteciler Dünya Basın Özgürlüğü Endeksi'nde Türkiye 149. sırada.........

© Ekonomim