Denkleştirme, kelime olarak “birbirine denk duruma getirmek” anlamına gelmektedir.

İş Hukukunda ise, belirli bir zaman dilimi içerisinde haftalık çalışma sürelerinin üzerinde ve altında yapılan çalışmaların ortalamalarının haftalık 45 saati aşmayacak şekilde işçi ve işveren tarafından kararlaştırılmasıdır.

Rekabet güçlerini kaybetmemek için değişim ve gelişmelere uyum sağlama gerekliliği işletmelerin mal ve hizmet üretme şekillerinde kendilerini yenilemelerini ve daha esnek bir yönetim sistemini benimsemelerini gündeme getirmiştir.

Bu çerçevede, denkleştirme usulü çalışma, çalışma hayatındaki esnek çalışma türlerinden birisini oluşturmaktadır.

Denkleştirme usulü ile çalışma doğal olarak yoğunlaştırılmış/sıkıştırılmış haftalarda çalışma durumunu beraberinde getirmektedir. Yoğunlaştırılmış iş haftalarında, toplam iş süresi klasik 5-6 işgününe değil, 3-4 güne sıkıştırılarak dağıtılmaktadır.

Sıkıştırılmış iş haftası, işçi için daha fazla boş veya serbest zaman, işe daha az gidip gelme, daha fazla mesleki eğitim imkânı anlamına gelir iken, işveren bakımından, işletme cari giderlerinin azaltılması, sezonluk dalgalanmalar ve piyasalarda meydana gelen beklenmedik durumlar karşısında daha esnek hareket etme, bakım-onarım işlerinin işin durmasına sebep olmadan yapılması gibi kolaylıklar sağlamaktadır.

Buna karşın, denkleştirme uygulamasında, işçiler açısından fazla çalışma ücretinin ortadan kalkması kısa vadeli olarak gelir kaybına yol açarken, işçinin boş zaman tercihinin her zaman işveren ile uyum göstermemesi anlaşmazlıklarına neden olabilmektedir.

İşveren açısından ise, hesaplarda sürekli artı değer biriktirmek amacıyla gerçekleştirilen çalışmalar, işçinin motivasyonunun azalmasına, sağlığının olumsuz etkilenmesine ve böylelikle genel olarak verimliliğin düşmesine ve sonuç olarak sistemin etkin işlememesine neden olabilmektedir.

Hal böyle olmakla birlikte, denkleştirme usulü ile çalışma modelinin olumlu yanının gerek işçi açısından, gerekse işveren açısından daha ağır bastığını söyleyebiliriz.

Denkleştirme usulü çalışma ile ilgili kurallar

Denkleştirme usulü çalışma ile ilgili iş mevzuatımızdaki kuralları aşağıdaki şekilde özetleyebiliriz.

· Denkleştirme usulü çalışmada işçi ve işverenin yazılı olarak anlaşmış olması gerekir.

· Yazılı anlaşma; iş sözleşmesi veya toplu iş sözleşmesi ile olabileceği gibi sonradan da ek bir protokol ile yapılabilir.

· Denkleştirme süresi 2 ay, turizm sektöründe 4 aydır.

· Süreler, toplu iş sözleşmesi ile 4 aya, turizm sektöründe 6 aya kadar arttırılabilir.

· Denkleştirme uygulamasında günlük çalışma süresi en fazla 11 saat olmalıdır.

· Denkleştirmede, günlük ve haftalık çalışma saatleri ile uygulamanın başlangıç ve bitiş tarihleri işverence belirlenmesi gerekmektedir.

· Denkleştirme esasının uygulandığı hallerde, işçinin haftalık ortalama........

© Ekonomim