29 Ekim’de Türkiye Cumhuriyeti’nin resmen kuruluşunun 102. yılı kutlanacak. Ancak cumhuriyetin ne anlama geldiği anlaşılmadan gerçekleşecek kutlamaların anlamlı olacağı söylenemez.

Cumhuriyet terimi, Arapça “halk” anlamına gelen “cumhur” teriminden türetilmiştir. Demokrasi terimi de, antik Yunanca “halk” anlamına gelen “demos” teriminden türetilmiştir. Cumhuriyet ve demokrasi farklı şeyler değildir. Her ikisi de halk egemenliğine dayalı yönetim biçimi anlamına gelmektedir.

Halkın, milletin, ulusun egemen olması için birçok koşulun sağlanması gerekmektedir. Cumhuriyet bu koşullar sağlanırsa gerçeklikte karşılık bulur, kâğıt üzerinde resmi bir ifade olmakla kalmaz. Bu koşullara, cumhuriyeti cumhuriyet yapan nitelikler veya cumhuriyetin öznitelikleri de denebilir.

Bu öznitelikler şöyle özetlenebilir:

1) Çok partili serbest seçimli düzen.

2) Yasama, yürütme, yargı arasında güçler ayrılığı.

3) Düşünceyi ifade, yayımlama, medya ve örgütlenme özgürlüğü.

4) Laiklik.

5) Ekonomik ve sosyal adalet.

6) Cumhuriyetin anlamı konusunda temel bir eğitim seviyesi.

Bu koşulların ve niteliklerin sadece birisi veya bir kaçı değil, tamamı birden sağlanırsa, bir cumhuriyetten söz edilebilir. Bu koşulların tamamının sağlanmadığı yönetim biçimleri cumhuriyet olarak değil, hangi koşulların eksik olduğuna bağlı olarak, monarşi,........

© Cumhuriyet