Dijital çağın gündelik pratiklerinde sık sık yapay zeka (AI) aracılı iletişimde bulunuyoruz. En popüler AI arayüzlerinden ChatGPT’nin sakin, kontrollü, güvenli tonu ile Grok’un alaycı internet jargonuyla harmanlanmış üslubu, bize basit bir AI teknolojisi farkıymış gibi sunuluyor. Ancak bu fark, sohbet tonu kadar ekonomik bir mantığa ve yönelime de sahip.

İki farklı söylem alanında ChatGPT’de şirket tarafından filtrelenmiş steril bir dünya, Grok’ta özgürlük adı altında kaotik bir enformasyon akışı dikkat çekiyor. ChatGPT samimi görünürken denetliyor ve biriktiriyor; Grok özgür görünürken yönlendiriyor. Birinde kurumsal kontrol, diğerinde kültürel manipülasyon var. ChatGPT’nin uyumlu ve güvenli sesi, küresel AI kabul ve geçerliliğin kurumsal dili iken, Grok’un asi ve mizahi tonu, platform kapitalizminin hızlı tüketilen kültürünü yansıtıyor. Yani şirketlerin söylemleriyle de muhatabız. Ekonomi-politikte biri platform sermayesinin, diğeri AI teknoloji sermayesinin yani iki farklı şirket türünün söylemiyle karşı karşıyayız.

OpenAI, doğrudan bir AI üretim şirketi. Gelir modeli, kullanıcı davranışlarından çok kurumsal işbirliklerine, teknik kapasiteye, yatırımcıların güvenine ve finansmanına dayanıyor. Bu yüzden ChatGPT’nin söylemi, Brown ve Levinson’ın “politeness strategy” tanımına neredeyse kusursuz oturuyor. İletişimde karşı tarafın yüzünü (saygınlığını, onurunu) koruyarak sosyal ilişkileri sorunsuz sürdürmek için kullanılan dilsel yöntemle nazik, yumuşak, sabırlı, çatışmadan uzak. Nezakete kodlandığından değil, yatırımcının, müşterinin, kurumsalların güvenini kazanmak için. ChatGPT’nin söylemi teknoloji sermayesini ve yatırım-sermayesinin statükosunu temsil ediyor. Reklam pazarı, regülasyon/düzenlemeler ve küresel pazarlara bağımlı teknoloji sermayesinin zorunlu refleksi, düşük risk ve steril bir söylem gerektiriyor. Çünkü kurumsal istikrar ve yatırımcı güvenini önceleyen şirketlerin riske tahammülü yok. Teknoloji sermayesinin istediği tartışma değil, ekonomik istikrar, büyüme. Bu yüzden ChatGPT tam anlamıyla tarafsız olmasa da –algoritmaların özünde mümkün değil- düşük riskli bilgi üretimi sunuyor.

Grok ise sadece bir AI şirketinin ürünü değil. Doğrudan X adlı küresel bir sosyal medya platformunun uzantısı. Yani para akışı, gelir modeli etkileşimden, sansasyondan, gündemden, kültürel hareketlilikten geliyor. Dolayısıyla Grok’un söylemi, alaycı, hızlı, X jargonuyla akışkan, mizahı keskin, kaotik ve hatta laubali. Elbette bu bir tesadüf değil. Bir nevi........

© 12punto