Lozan görüşmelerinde kaç kere ara verildi. Görüşmeler uzadıkça uzadı. İtilaf devletleri ısrarla Sevr anlaşmasını dayatıp duruyorlardı. Türkiye için ise tam bağımsızlık pazarlık konusu asla olamazdı.

İngiliz Dış İşleri Bakanlığı temsilcisi Sir Harold Rumbold öfkeler içerisinde oturumda hiddetlenip duruyordu. Normal olarak Türklerde ulusal çıkarlarının peşindeydi. O buna tahammül edemiyordu. Sevr de Serv deyip duruyordu. İngiltere dış işleri bakanlığı İstanbul vekili Nevile Henderson’a başta İsmet İnönü’yü kastederek “Hiç bu kadar inatçı, aptal, can sıkıcı insanlara rastlamamıştım.” diye mektup yazdı. O ve onun gibiler bugünde İsmet İnönü için bunları söylerler. Rumbold, iki yıl öncede Ankara hükümeti Sevr anlaşmasını imzalamadığı için yine çok sinirlenmişti. O zaman da görüşme sonrası öfkelenmiş ve “Türkler kadar politik zekâsı az olanlarla karşılaşmamıştım. Onlara onaylama konusunda iyi niyet göstermelerini, böylece itilaf devletlerince değer kazanacaklarını söyledim” demişti. Halbuki Türklerin derdi İngiliz, Fransız, İtalyan, Yunan gözünde değer kazanmak değil, Türk halkının değer kazanmasını sağlamaktı. Başka bir gün yaptığı konuşmasında sözlerini daha da ağırlaştırmıştı. Hafif bir tebessümle “Kemalist Türkler hiçbir yabancının müdahalesi olmadan ülkelerini yönetebileceklerini düşünüyorlar” dedi.

Ama kısa sürede tebessümünde yanıldığını görecekti. Elbette kolay olmadı. O dönem sanat, zanaat işlerinde neredeyse hiç yoktuk. Kılıç Arslan’dan bugüne övündüğümüz süvari birliklerimizin at nallarını bile Ermeni, Rum zanaatkârlar çakıyor, onarıyordu. Sadece askerinin olması, sadece doktorunun olması, sadece hatibinin olması yetmiyordu. İyi bir askerdik ama devleti devlet yapmak sadece asker ile olmazdı. Devleti devlet yapmak için sadece bir ya da birkaç meslek yapmak yetmezdi. Devleti devlet yapacak olan marangoz, saraç, demirci, kunduracı, kaynakçı, semerci, döşemeci, kalıpçı, balıkçı, elektrikçi, avukat, doktor, mimar, mühendis, terzi ve diğerlerinin dengeli olmasıydı. Osmanlının........

© Önce Vatan