Yerel seçimler bitti. Ama Türkiye’nin ciddi sorunu gecekondulaşma bitmedi. Dizginsiz piyasa ekonomisinin ve tarımın çökertilmesinin yansıması olan iç göç ve ABD’nin bölgemizdeki kaosunun sonucu komşularımızdan gelen dış göç, kentlerimizi yaşanılmaz hale getiriyor.

Gecekondulaşma, 21. yüzyıl emperyalizminin bir sonucu. İngiltere merkezli “İnsanlık İçin Yaşam Alanları” örgütünün hesaplamasına göre, dünyada 1 milyar 600 milyon kişi gecekonduda yaşıyor. Yani dünyadaki her dört kişiden biri gecekondu hayatına mahkûm. (1)

Çin’in 1 milyar dört yüz milyon nüfusunun yaklaşık yüzde 70’i şehirlerde yaşıyor. Pekin, Şanghay, Chongqing, Chengdu gibi nüfusu 20 milyon ve üzerinde olan şehirleri var. Ancak Çin’de ne gecekondu ne de Atlantik kampındaki gibi evsizleri göremiyorsunuz.

Oysa büyük Çin Devrimi öncesi, 1930’ların Şangay’ını konu alan filmlerdeki işçi mahallerinin zavallı görüntüsü çarpıcıdır. Veya 1950’lerde İngiliz işgali altındaki Hong Kong’da suç örgütlerinin hâkim olduğu gecekondu kasabaları ünlüdür. Ama şimdi gecekondu yok. “Dongsheng” internet sitesinin Çin hükümetinin gecekondu ve evsizlikle nasıl başa çıktığını inceleyen araştırmasından aktarıyoruz. (2)

Reform ve Dışa Açılma 1970’lerin sonunda başladığında, Çin nüfusunun yüzde 83’ü kırsal kesimde yaşıyordu. 2021 yılına gelindiğinde kırsal nüfusun oranı yüzde 36’ya düşmüştü. Bu kitlesel kentleşme döneminde 600 milyondan fazla insan kırsal alanlardan şehirlere göç etti. Ama bu devasa nüfus hareketi diğer gelişmekte olan ülkelerdeki ve Türkiye’mizdeki gibi gecekondulaşmaya yol açmadı. Çünkü, Çin’deki kentleşme, sosyalist inşanın bir parçasıdır.

Bugün mevcudu 296 milyona düşen “göçmen işçi” nüfusu, ülkenin toplam işgücünün yüzde 70’inden fazlasını oluşturuyor. Bir dönem sayısı 600 milyona çıkan göçmen işçiler Çin’in hızlı büyümesinin taşıyıcısı oldu ve bugün ulaşılan 400 milyonluk orta halli nüfusu yarattı.

Hızlı göç, “kentlerdeki köylerin” ortaya çıkmasını beraberinde getirdi. Görüntüsü kırsal mahalleleri andıran bu yerlerde çeşme suyu, elektrik, gaz ve telefon gibi temel olanaklar sağlanmış olsa da, temizlik, çevre düzenlemesi, eğitim, sağlık gibi kamu hizmetleri, yangın güvenliği ve benzeri diğer olanaklar ücra köylerdeki gibiydi.

2000’li yıllarda Çin hükümeti, bozulmuş mahallelerin yenilenmesine ve tehlikeli konutların kaldırılmasına odaklanarak şehirlerin köyleşmiş bölgelerini dönüştürmeye öncülük etti. 2008 ve 2012 yılları arasında ülke çapında “kentlerdeki köy” olarak adlandırılan 12 milyon 600 bin hane dönüştürüldü. (3) Bunun yanı sıra, kamuya ait düşük kiralık konutların inşa edilmesine hız verildi. Merkezi hükümet 2022 yılında 40 şehirde 6,5 milyon adet düşük maliyetli kiralık konut inşa edileceğini duyurdu. (4)

Çin’de kırsal kesimde yaşayanlar kentlere göç etse bile, kırsaldaki topraklara erişimlerini hiçbir zaman kaybetmediler. Bu Çin’in tarihi “Toprak........

© Aydınlık