Događaji vezani za nekanonsko mešanje carigradskog patrijarha Vartolomeja i njegovog Sinoda u ukrajinsku crkvenu krizu i stvaranje „Pravoslavne crkve Ukrajine“ („PCU“) mnogi pravoslavni jerarsi i analitičari s pravom smatraju delom projekta većih razmera, koji ima za cilj unifikaciju hrišćanskog sveta pod rukovodstvom Vatikana, uz učestvovanje Fanara.

Napori Vaseljenske patrijaršije usmereni na propagiranje ideje „prvog bez jednakih“, kao i aktivan ekumenski dijalog s Rimokatoličkom crkvom, doveli su do značajnih promena u svetskom pravoslavlju. U ovom kontekstu projekt „PCU“ predstavlja eksperimentalni poligon za isprobavanje metoda i prakse razaranja ustaljenog poretka u odnosima između pomesnih pravoslavnih crkava i izobličavanje ekumenskog dijaloga. Ovaj referat je posvećen analizi datih procesa, proceni posledica, kao i razmatranju načina za zaštitu kanonskog poretka u sadašnjoj crkvenoj situaciji.

Poslednjih godina vaseljenski patrijarh Vartolomej aktivno propagira koncepciju „prvog bez jednakih“ koja nameće mnogo pitanja i izaziva zabrinutost u drugim pomesnim pravoslavnim crkvama. Po ovoj koncepciji, carigradski patrijarh stiče poseban status u pravoslavnom svetu, koji ne pretpostavlja samo prvenstvo časti već i prvenstvo vlasti. Usled takvog pozicioniranja, patrijarh Vartolomej preuzima ovlašćenja koja nisu predviđena kanonima i istorijskom praksom pravoslavlja.

Zalažući se za ideju svog prvenstva na pravoslavnom Istoku, Fanar teži zbližavanju s Vatikanom. Zajednička bogosluženja i molebani predstavnika Carigradske patrijaršije i Rimokatoličke crkve postali su uobičajena pojava. Zanimljive su izjave samog patrijarha Vartolomeja o želji da se ujedini s rimokatolicima.

Na primer, 2021. godine, proslavi u čast Svetog apostola Andreja Prvozvanog u Carigradu prisustvovala je delegacija Vatikana na čelu s kardinalom Kurtom Kohom. Patrijarh Vartolomej je u svojoj propovedi istakao da njegovi susreti s papom Franjom pojačavaju želju za „zajedničkim putirom Evharistije“. Ovo ukazuje na aktivne pokušaje zbližavanja Fanara i Rimokatoličke crkve. Slične pojave su više puta potvrđene, posebno uoči proslave 1700. godišnjice Prvog vaseljenskog sabora 2025. godine.

U ovom kontekstu važno je istaći da je Pravoslavna crkva više puta osuđivala Uniju. Svetsko pravoslavlje je još 2003. godine preko predstojateljâ svih pomesnih pravoslavnih crkava izrazilo solidaran stav povodom Unije i pokušaja uspostavljanja unijatske patrijaršije u Ukrajini.

Ovaj odgovor je dat u memorandumu kardinala Valtera Kaspera koji se u ime Apostolske stolice obratio Njegovoj svetosti patrijarhu moskovskom i cele Rusije gospodinu Aleksiju Drugom. Nakon što je patrijarh Aleksije memorandum prosledio poglavarima svih pomesnih crkava, oni su poslali svoje odgovore rimskom papi, uključujući i Carigradskog patrijarha Vartolomeja, koji mu je uputio specijalnu poslanicu.

Unija je u ovim poslanicama okarakterisana kao eklisiološka jeres koja nema pravo na postojanje u hrišćanstvu, a stvaranje ukrajinske unijatske patrijaršije kao krajnje neprijateljski i zlonameran korak prema pravoslavlju. Osim toga, u Zajedničkoj deklaraciji koju su potpisali patrijarh moskovski i cele Rusije gospodin Kiril i rimski papa Franja za vreme susreta u Havani 2016. godine, metode unijatstva i prozelitizma proglašene su neprihvatljivima.

Ipak, bez obzira na ovaj solidarni protest, vaseljenski patrijarh Vartolomej i dalje propagira svoju eklisiološku koncepciju „prvog bez jednakih“, pripremajući teren za globalnu Uniju. Već sad se vidi da će ova težnja ka ujedinjenju neizbežno dovesti do dubokih promena u svim aspektima pravoslavnog života, uključujući osnove veronauke, bogoslužbenu praksu i kanonski poredak.

Posebno imajući u vidu nedavne reči pape Franje koje je izgovorio 13. septembra 2024. godine u Singapuru na susretu s omladinom, kojem su prisustvovali predstavnici pet različitih religija. On je na ovom susretu izjavio da su „sve religije put ka Bogu“.

Na primeru Ukrajine Fanar ostvaruje strategiju ujedinjenja koja kasnije može biti primenjena na širem nivou. Njen prvobitni cilj je formiranje nove Unije na osnovi........

© Нови Стандард