Kada je sredinom 2020. godine objavljena knjiga Klausa Švaba i Tijeri Malerea „Kovid 19: veliki reset”, širom sveta pokrenuta je žustra intelektualna i politička debata koja ne prestaje ni do danas. Malo je primećeno da su inspiraciju za ideju o „velikom resetu” dvojica autora pronašla u manifestu Zbignjeva Bžežinskog „Između dvaju epoha” koji je objavljen 1970. godine.

***

Sedamdesetih godina 20. veka dogodile su se tektonske promene u međunarodnoj politici. Pod uticajem kolapsa svetskog privrednog sistema i demonstracija iz 1968. godine došlo je do izvesnog otrežnjenja u vladajućim krugovima obe tadašnje supersile. Svest o mogućnosti totalnog nuklearnog uništenja podstakla je traganja za novim formama međusobne saradnje čija je suština bila u naglasku na „tehnološkoj revoluciji”, koja je relativizovala ideološke i geopolitičke podele i nametnula potrebu izgradnje drugačijeg ekonomskog, političkog i društvenog sistema.

Uz to, Amerika je tada bila pogođena traumatičnim „vijetnamskim sindromom”, uz porast rasnih i socijalnih tenzija koje su dodatno destabilizovale središte svetskog kapitalizma. Bžežinski je izlaz iz ovakvog stanja video u radikalnom preispitivanju dotadašnjih pravaca američke politike, a što je obrazložio u knjizi Između dvaju epoha. Američka uloga u tehnotronskoj eri (1970).

Oslanjajući se na radove katoličkog jezuite De Šardena, on je tadašnja dešavanja definisao kao proces brisanja razlika između unutrašnje i spoljne politike. Sa formalne strane, politika je i dalje delovala kao u prošlosti, ali je unutrašnja snaga tog procesa modelirana delovanjem onih snaga čiji uticaj objektivno prevazilazi nacionalne granice. Po njegovom mišljenju, američko društvo ušlo je u novu razvojnu fazu koja se bitno razlikovala u odnosu na „svog industrijskog prethodnika”. Pod uticajem tehnologije i elektronike formiralo se „novo tehnotronično društvo” koje se kulturno, psihološki, socijalno i ekonomski razlikuje u odnosu na prethodno.

U takvom društvu, automatika i kibernetika zamenile su mašinu kojom je upravljao pojedinac, a dogodila se i promena društvenog liderstva koje je s plemićko – aristokratske elite prešla na novu urbano-plutokratsku elitu. U tehnotroničnoj eri desio se fenomen „depersonalizacije ekonomske moći”, a slobodan protok ljudi, roba i kapitala postali su temelj nove globalne ekonomije. Uopšteno, stvoren je jedan nov odnos „između čoveka i njegove globalne realnosti”. U takvim okolnostima Bžežinski uočava potrebu za temeljnim prestrukturiranjem svetskog poretka.

Ono što je nagovestio u knjizi Između dvaju epoha, Bžežinski je kasnije nadograđivao u svom praktično-političkom delovanju. Pomenuta knjiga bila je svojevrsni teorijski predložak za program Trilaterale, jedne od organizacija koja je vremenom stekla epitet neformalne „svetske vlade u senci”. Njen osnivač (1973) bio je jedan od najbogatijih Amerikanaca Dejvid Rokfeler, a razlog za osnivanje bio je podstaknut očiglednim usponom Evrope i Japana u svetskoj ekonomiji.

Sa formalnog stanovišta pravni status Trilaterale teško je precizirati, jer ona nije klasična međunarodna organizacija, ali nema ni status klasične nevladine organizacije. Pre bi se moglo reći da je reč o privatnoj inicijativi koja vodi računa o interesima „korporativne elite” i kao takva nastoji da „nevidljivim nitima” usmerava tokove zvanične politike.........

© Нови Стандард