Diğer

Konuk Yazar

22 Aralık 2025

Soğuk Savaş’tan Ukrayna Savaşı’na jeopolitik öncelikler değişiyor mu? Washington’un Çin’i çevrelemek için Rusya ile “kontrollü yumuşama” arayışı olabilir mi? Bunun Avrupa, Avrasya ve Türkiye için olası sonuçları ne olabilir?

Bu sorulara yanıt ararken, öncelikle şu gerçeğin altını özenle çizmek gerekir: Ulusların ve devletlerin jeopolitik konumlanması, küresel güçlerin birbirlerine yönelik tehdit algıları değiştikçe yeniden şekillenir. Soğuk Savaş döneminde ABD’nin Çin ile geliştirdiği yumuşama politikası bunun en klasik örneklerinden biridir. Washington, Sovyetler Birliği’nin küresel etkisini dengelemek için ideolojik rakibi Çin ile stratejik bir açılım gerçekleştirmiş; bu hamle Sovyet bloğunu jeopolitik olarak yalnızlaştırmıştır.

Bugün benzer bir stratejik mantığın tersine çevrilmiş versiyonu sahneye çıkmaktadır. Sovyetler Birliği’nin dağılmasıyla Batı için ikincil bir tehdit haline gelen Rusya, Çin’in yükselişi karşısında yeniden stratejik değer kazanmaktadır. ABD’nin birincil tehdidi artık Rusya değil, Çin’dir. Bu nedenle Washington, Rusya’yı Çin’den uzaklaştırabilecek bir kontrollü yumuşama ihtimalini yeniden değerlendirmektedir. Bu stratejik dönüşümün en görünür sahnesi ise Ukrayna’dır.

1970’lerde ABD’nin Çin açılımı üç temel hedefe dayanıyordu… 1. Sovyetler Birliği’ni çevrelemek, 2. Avrasya güç dengesini değiştirmek, 3. İki cepheli tehdit ihtimalini ortadan kaldırmak.

Washington, Çin ile diplomatik ilişki kurarak Sovyetlerin doğu kanadındaki baskıyı artırmış, Çin’i uluslararası sisteme entegre etmiş ve bu strateji Sovyet gücünün zayıflamasında kritik rol oynamıştır.

NATO’nun 1999 ve 2004 genişlemeleriyle Baltık ülkeleri ve Doğu Avrupa’nın büyük kısmı Rusya’nın nüfuz alanından koparılmış, Moskova jeopolitik olarak yalnızlaştırılmıştır. Bugün ise tablo köklü biçimde değişmiştir.

Dünya ekonomisinin ikinci büyük gücü olmuş

• Teknolojide ABD’ye rakip hale gelmiş

• Askerî modernizasyonla Pasifik dengelerini sarsmış

• Kuşak-Yol Girişimi ile Avrasya’da altyapısal ve lojistik hâkimiyet kurmaya başlamıştır.

Washington’da giderek netleşen stratejik yargı şudur…

ABD aynı anda hem Rusya’yla hem Çin’le uzun soluklu büyük güç rekabeti yürütemez.

Bu nedenle ABD’nin tehdit hiyerarşisi yeniden tanımlanmıştır.

• Birincil tehdit: Çin

• İkincil tehdit: Rusya

• Bölgesel tehditler: İran, Kuzey Kore, Orta Doğu

Bu değişim, Ukrayna politikasını da köklü biçimde dönüştürmüştür.

Bu bölüme bir not daha düşmemiz gerekiyor. İngiltere Gizli İstihbarat Servisi (SIS) Başkanı Blaise Metreweli’nin 15 Aralık 2025 tarihli konuşması…

“Çin, bu yüzyılda gerçekleşecek küresel dönüşümün merkezinde yer........

© T24