menu_open Columnists
We use cookies to provide some features and experiences in QOSHE

More information  .  Close

Çin’in matematiği nasıl çözülür?

9 1
23.11.2025

Çin’i yerli malı Marksizm ve Konfüçyüs öğretisi ile yoğrulmuş otoriter bir yapı olarak anlamaya çalışmak, bu yeni süper gücün gerçek dinamiklerini kavramaya yetmiyor. Batı’da Çin bilmecesini çözmek adına geniş bir literatür var. Son günlerde, Batı’daki klasik Çin anlatılarından çok farklı yeni bir kitap dikkatleri çekiyor. Fransız sinolog Romain Graziani’nin Les Lois et les Nombers (Kanunlar ve Rakamlar) isimli kitabı daha yeni yayınlamasına rağmen getirdiği yenilikçi yaklaşımla ön kabulleri bozuyor.

Graziani’ye göre Çin’in bugününü anlamının yolu bundan neredeyse iki bin beş yüz yıl önce gerçekleşmiş bir düşünce devriminden geçiyor. ‘’Batılı evrensel değerlerle’’ Çin’in bugünkü dinamiklerinin kavramak mümkün değil. Milattan önce dördüncü yüz yılda Çin krallıkları sürekli savaş halindeydi ve kaynaklarını verimli kullanmak zorundaydılar. Bu yüzyılda Çin’de bütün kaynakların (sosyal ve ekonomik) kaydedilmesi ve rakamlara dökülmesi bir kural haline geldi.

Bugünün dijitalleşmesi ile kıyaslanabilecek bu sisteme göre siyasi, ekonomik ve hukuki süreçler (Nüfus sayımı, tarım hasılatı, üretim formları, emeğin niteliksel olarak değerlendirilmesi vs.) kayıt altına alındı ve rakamlaştırıldı. Bu devletin kontrolünü uygun hale getirdi ve sıkı kurallar konularak, normlara uymayanlar engellendi. Bu açıdan bakıldığında milattan önce 221 yılında kurulan Çin devleti, tarihin ilk teknokrat devleti idi.

***

Bu devlet (Qin krallığı) milattan önce 221-207 yılları arasında kısa bir ömür sürdü ancak Qin’in bürokratları binlerce yıl sürecek olan yeni bir güç aparatını hayata geçirdi. Bu devletin kralları etrafında ‘’şahsi olmayan bir kült’’........

© Karar