Ondokuzuncu yüzyılın önde gelen bir toplum ve siyaset felsefecisi olan Herbert Spencer (1820-1903) modern sosyolojinin kurucularından olduğu kadar, siyasal felsefede de ‘’özgürlük geleneği’’nin seçkin temsilcilerinden ve bu geleneğin kilometre taşlarından biridir.

Özgürlükçü bir düşünür olarak Spencer’in iki yönlü bir akademik kimliği vardır. O eserleriyle bir yandan toplumun ve toplumsal kurumların yapı ve evrimini analiz eden kimliğiyle bir sosyolog portresi çizerken, öbür yandan siyasal kurumların örgütlenmesinin dayanması gereken normatif ilke ve esasları gösteren bir siyaset filozofu kimliğiyle öne çıkmaktadır. Spencer’ın başlıca eserleri arasında Social Statics (1851), The Study of Sociology (1873), The Man versus the State (1885), Principles of Ethics (1891), Facts and Comments (1902) sayılabilir.

Emile Durkheim başta olmak üzere kendisinden sonra gelen sosyologları da etkilemiş olan Spencer’ın sosyolojiye yaptığı önemli katkılardan biri, daha sonra F. A. Hayek’in de ilham kaynaklarından olan toplumsal evrime ilişkin teorisidir. Bu teorinin kilit kavramı evrim sürecinde ‘’en uygun olan organizmanın ayakta kalması’’dır (‘’the survival of the fittest’’). Bu aynı zamanda eleştirmenleri ve muhaliflerince onun en çok yanlış anlaşılan, hatta çarpıtılan düşüncesidir. Eleştirmenleri bu kavramla Spencer’ın güçlü olanların hayatta kalırken zayıf olanların ölmesini veya yok olmasını........

© Diyalog Gazetesi