TBMM’de zaman zaman gündeme gelen ve son dönemde yeniden ısıtılan bir tartışma var: Tekke ve Zaviyelerin Kapatılmasına Dair 677 sayılı Kanun değiştirilebilir mi?

Bu soru, yüzeyde basit bir yasa değişikliği tartışması gibi görünse de işin özü itibarıyla doğrudan anayasal rejime, laikliğe ve Cumhuriyetin kurucu felsefesine ilişkindir. Konuyu bu nedenle günübirlik siyasi polemiklerden ayırarak, anayasa hukuku penceresinden ele almak zorundayız.

Bu yönde geçmişte ve bugün çeşitli çevreler tarafından, özellikle de Alevilik adına konuştuğunu iddia eden bazı odaklarca benzer talepler dile getirilmiştir. Bu çevreler, 677 sayılı Kanun’un cemevleri ve Alevi inancı bakımından bir engel oluşturduğunu ileri sürmekte, hatta yasanın artık “anlamsızlaştığını” iddia etmektedir. Oysa bu iddialar, hem tarihsel gerçeklikten hem de anayasal çerçeveden kopuktur.

Geçen haftaki yazımızda açıkça ortaya koymuştuk: 677 sayılı Kanun ile kapatılan tek bir Alevi dergâhı yoktur. Tekke ve zaviyelerin kapatılması, Aleviliğe değil; Osmanlı’nın son döneminde siyasal ve toplumsal düzeninde gerici bir konumda bulunan tarikat yapısına yönelmiş bir devrimci müdahaledir. O yazıda meselenin tarihsel boyutuna odaklanmıştık. Bu hafta ise, bir anayasa hukukçusu olarak işin anayasal çerçevesini ele almak istiyoruz.

Tekke, zaviye ve türbelerin kapatılması; 30 Kasım 1925 tarihinde kabul edilen ve 13 Aralık 1925 tarihli Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 677 sayılı Kanun ile hayata geçirilmiştir.

Bu kanunla yalnızca mekânlar kapatılmamış; aynı zamanda tarikat düzenini ayakta tutan sosyal ve siyasal unvanlar da yasaklanmıştır. Şeyhlik, dervişlik, müritlik, dedelik, seyyitlik ve çelebilik gibi sıfatların kullanılması, bu sıfatlara bağlı hizmetlerin yürütülmesi ve bu unvanlara özgü kıyafetlerin giyilmesi açıkça yasaklanmıştır. Tarikatlara gelir sağlayan türbeler kapatılmış, türbedarlık müessesesi kaldırılmış, yasaya aykırı davrananlar için hapis ve para cezaları........

© Aydınlık