Yunan filozofları tarafından MÖ 7. yüzyıldan beri zeytinyağının besleyici ve tıbbi yararları bilinmektedir. Aristoteles ve Hipokrat tarafından mide ve dermatolojik ülserler gibi hastalıkların tedavisi için zeytinyağı tavsiye edilmiştir. Dünyanın birçok bölgesinde üretilmekte olan zeytinyağının yaklaşık %70’i İspanya, Türkiye, Yunanistan, İtalya, Fas ve Tunus gibi Akdeniz ülkelerinde gerçekleştirilmektedir. Akdeniz diyeti olarak bilinen diyetin ana bileşenlerinin başında zeytinyağı gelmektedir. Türk mutfağının hemen hemen tüm yemeklerinde bulunan zeytinyağının sağlığa olumsuz hiçbir etkisi yoktur. Özellikle günümüzde kalp ve damar hastalıkları ile ilgili şikâyetlerin artması, bu mucizevi besinin insan sağlığı açısından önemini daha da artırmaktadır. Son yıllarda yapılan araştırmalar, zeytinin dolayısıyla zeytinyağının yalnızca lezzetli bir gıda değil, bunun yanında yüksek kaloriye sahip önemli bir besin kaynağı olduğunu da ortaya koymuştur Zeytinyağının bileşimi triaçilgliserol (%99), serbest yağ asitleri (FFA), hidrokarbonlar, alifatik alkoller, tokoferoller, steroller ve pigmentlerden oluşur.
Sızma zeytinyağı, zeytinlerin herhangi bir ek rafine edilmeden preslenmesiyle elde edilen üstün şeklidir. Bileşimine bağlı olarak, antioksidasyon, anti-inflamasyon ve antialerjenden sorumlu bir dizi sağlığı geliştirici özelliğe sahiptir. Zeytinyağının içinde yer alan yağ asitlerinin çoğu vücut için zaruri olan tekli doymamış omega-6 yağlarıdır. Tekli doymamış bu yağlar kolesterol içermediklerinden, zeytinyağı diğer yağların aksine kandaki kolesterol oranını yükseltmemekte, tam tersine kontrol altında tutmaktadır. Zeytinyağı diğer bitkisel yağlarla karşılaştırıldığında; düzenli zeytinyağı tüketiminin HDL’yi önemli ölçüde artırdığı, toplam kolesterolü, LDL-kolesterolü ile trigliseritleri önemli ölçüde azalttığı ve kolesterol akış kabiliyetini de artırdığı belirlenmiştir. Diğer taraftan sızma zeytinyağı rafine zeytinyağına göre LDL oksidasyonunu daha fazla azalttığı, içeriğinde daha fazla polifenol özellikle hidroksitirosol ve oleuropein ikilisini bulundurması nedeniyle kan basıncının düzenlenmesinde daha etkili olduğu, bazen antihipertansif ilaç ihtiyacını bile azaltabildiği saptanmıştır. Bu nedenle zeytinyağı fonksiyonel bir gıda olarak kabul edilmektedir. Ayrıca zeytin ağacının yaprağı ile tansiyon düşürücü ilaçlar yapılmaktadır. Fitosteroller, sindirim sırasında kolesterol emilimini kısıtlamaktadır. Ayrıca sızma zeytinyağının hipoglisemik kapasitesi, karbonhidrat sindirici enzimleri inhibe etme (engellemek) yeteneğini ortaya koymaktadır.
Kansere karşı vücudumuzu koruyan antioksidanlar, vücudumuzdaki zararlı maddeleri etkisiz hale getiren ve hücrenin tahrip edilmesini engelleyen son derece önemli maddelerdir. Belirli bir süre düzenli zeytinyağı kullanan kişilerde, yüksek antioksidan seviyeleri tespit edilmiştir. Epidemiyolojik çalışmalar, zeytinyağının içerdiği antioksidanların başta kanser olmak üzere birçok kronik hastalıkta ve yaşlanmada rol oynayan serbest radikallerin uzaklaştırılmasını sağladığını göstermektedir. Özellikle sızma zeytinyağı inme, miyokard enfarktüsü ve ateroskleros hastalıklarının toplumda görülme sıklığını azalttığı belirtilmektedir. Günde 10 g zeytinyağı tüketildiğinde kardiyovasküler rahatsızlığı %10, bu hastalıktan ölüm riskini ise %7 oranında azalttığı saptanmıştır. Akdeniz diyetinin hakim olduğu ülkelerde düzenli zeytinyağı kullanımı vazodilatör yani kan damarlarının genişlemesini sağlayan bir etki oluşturduğu için kan damarlarında daha az protrombotik ortam oluşmasını, antioksidan işlevi destekleyen ve anti-inflamatuar (iltihap önleyici) özellikleri harekete geçiren etkiye sahiptir. Yüksek oranda kalp ve damar hastalıkları vakalarına rastlanan ülkelerde çoğunlukla yüksek kolesterol düzeyine sahip doymuş yağlar tüketilmektedir. Bu hatalı, dengesiz yanlış beslenme alışkanlığı Akdeniz diyeti yani zeytinyağı tüketimi ile düzeltilebileceği bilim insanlarınca ileri sürülmektedir.
Sağlıklı mutlu haftalar diler, saygılarımı sunarım.
Referanslar
Fernandes, J., Fialho, M., Santos, R., Peixoto-Plácido, C., Madeira, T., Sousa-Santos, N., … Vaz Carneiro, A. (2020). Is olive oil good for you? A systematic review and meta-analysis on anti-inflammatory benefits from regular dietary intake. Nutrition, 69. doi:10.1016/j.nut.2019.110559
Foscolou, A., Critselis, E. ve Panagiotakos, D. (2018). Olive oil consumption and human health: A narrative review. Maturitas, 118(October), 60–66. doi:10.1016/j.maturitas.2018.10.013
Guasch-Ferré, M., Hu, F. B., Martínez-González, M. A., Fitó, M., Bulló, M., Estruch, R., … Salas-Salvadó, J. (2014). Olive oil intake and risk of cardiovascular disease and mortality in the PREDIMED Study. BMC Medicine, 12(1), 1–11. doi:10.1186/1741-7015-12-78
Muzammil, S., Kanwal, H., Shahzad, T., Hussain, S., Nadeem, H. U., Rasul, I., … Siddique, M. H. (2021). Olive oil. Green Sustainable Process for Chemical and Environmental Engineering and Science. Elsevier Inc. doi:10.1016/B978-0-12-821886-0.00009-9
N. Sabatini, E. Perri, D. R. (2018). Olive oil antioxidants and aging. A. M. H. Alexandru Grumezescu (Ed.), Food Quality: Balancing Health and Disease içinde (1st Editio., ss. 145–157). 13 Elsevier Inc.
Nocella, C., Cammisotto, V., Fianchini, L., D’Amico, A., Novo, M., Castellani, V., … Carnevale, R. (2017). Extra Virgin Olive Oil and Cardiovascular Diseases: Benefits for Human Health. Endocrine, Metabolic & Immune Disorders - Drug Targets, 18(1), 4–13. doi:10.2174/1871530317666171114121533
Pastor, R., Bouzas, C. ve Tur, J. A. (2021). Beneficial effects of dietary supplementation with olive oil, oleic acid, or hydroxytyrosol in metabolic syndrome: Systematic review and meta-analysis. Free Radical Biology and Medicine, 172(June), 372–385. doi:10.1016/j.freeradbiomed.2021.06.017
Rodríguez-López, P., Lozano-Sánchez, J., Borras-Linares, I., Emanuelli, T., Menendez, J. A. ve Segura-Carretero, A. (2021). Polyphenols in olive oil: the importance of phenolic compounds in the chemical composition of olive oil. Olives and Olive Oil in Health and Disease Prevention içinde (ss. 111–122). Elsevier. doi:10.1016/B978-0-12-819528-4.00007-9
login
who are we?
contact us
qosheapp
Toi Staff
Gideon Levy
Belen Fernandez
Rami G Khouri
Donald Low
Mort Laitner
Ali Fathollah-Nejad
Nikkei Editorial
Michael Kwet
visit website
